Ва ўрта махсус



Download 3,18 Mb.
bet93/133
Sana09.06.2022
Hajmi3,18 Mb.
#647641
TuriУчебное пособие
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   133
Bog'liq
Услубият (кулланма-тайёр)

Юзларимни, бошларимни силаб йиғлади. («Истанбул фожиаси»)

  1. Ҳурмат маъносини билдиради.

Мисол: Ана, кўряпсанми? Менинг дадамлар! Дада!
Овозим ҳеч чиқмайди бироқ. (“Нидо”)

  1. Жамлаш маъносини билдиради.

Мисол: Бу шаҳарга мангу қилиб,
Ўчмас қилиб зарҳали
Ўрнатилсин Фарҳодларнинг,
Мажнунларнинг ҳайкали (Э.Воҳидов)

  1. Нарсаларнинг тур-хилини билдиради.

Мисол: Байрам столига сувлардан олиб келинг. (Сўзлашувдан)

  1. Тахминни билдиради.

Мисол: Эрталаб соат саккизларда булут қучоқлашиб, ҳаммаёқни қоронғилик босди. (Мирмуҳсин).

  1. Пичинг, кесатиқни билдиради.

Мисол: Бу ишни бажарган ўзларими? (Сўзлашувдан)


Эгалик қўшимчаларининг услубий хусусиятлари

Эгалик аффикси айрим сўзларда соф қарашлилик маъносидан ташқари ҳиссий-таъсирчан бўёқ ифодалаши мумкин. Улар қуйидаги кўринишларга эга:


1) мурожаатда қўлланувчи(болам, қўзим, лобарим, азизим, онам каби) сўзлар таркибидаги сўзловчининг хусусий муносабатини ифодалаб, ҳиссий-таъсирчанликни оширади. Хоним, шоҳим каби сўзларда эса шахсга ҳурмат маъноси ифодаланади. Хоним, яхши ўтирибсизми? Бунча кўзларинг хомуш, қўзим. (сўзлашувдан)
2)бирор шахсни ўзига таниш ёки яқин тутишни ифодалайди. Бу ҳол кўпинча қариндошлик билдирувчи сўзлар таркибида учрайди: Абдусалом – Қиличбек укам, ўша нарсаларни бизникига олиб чиқиб қўй. (Э.Воҳидов) Э, укам, бунда пулга тилла тугул, жез ҳам ололмайсиз. (Э.Воҳидов)
3)киноя, кесатиқ ифодалайди: Бунча гапингиз кўп, опам. (сўзлашувдан)
4) баъзан эгалик аффиксининг биринчи шахс бирликдаги шаклини метафорик қўлланишдаги сўзга бириктириб, нутқ субъектининг ижобий баҳо муносабатини ифода этади. Масалан:
Шириним, ҳақ сўзларнинг бари,
Эл зори бор бувинг зорида.
Сен ўйлайсан фалак ишлари
Дадажонинг ихтиёрида. (Э.Воҳидов)
5)эгалик қўшимчалари шахс ва сонда алмашади ва турли услубий маъноларни беради. Масалан, Қулмуҳаммад ака! Нима харид қиласиз? Янгамизга тилла сирға олинг! (Э.Воҳидов)
Бу ўринда аслида янгамизга сўзи янгамга тарзида қўлланиши лозим эди. Кўпликдаги эгалик аффиксининг бирлик ўрнида ишлатилиши орқали нутқ субъектининг шахсга нисбатан баҳо муносабати (ҳурмати, ўзига яқин тутиши) ифода этилган.
Ойиси, қизчага нима олиб келдингиз?(С.Аҳмад)
6) эгалик аффикслари тушириб қолдирилади.Масалан:

Download 3,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish