Ва ўрта махсус

10.Қайси қўшимчалар ранг-тус сифатларигагина қўшилиб, белгининг меъёридан озлигини ифодалайди?
А) -роқ
В) -мтир (-имтир), -иш
С) -мтир (-имтир)
Д) -мтир (-имтир), -роқ

Олмош ва феъл сўз туркумларининг услубий хусусиятлари
Режа:
1. Олмошларнинг услубий хусусиятлари
2. Феълларнинг услубий хусусиятлари
3. Шахс-сон қўшимчалари синонимияси
4. Майл қўшимчалари синонимияси
Таянч сўз ва иборалар: лингвоэпик таҳлил, экспрессив, майл, нисбат, шахс-сон қўшимчалари, функционал шакллар.
Дарснинг мақсади: Талабаларга олмош ва феълнинг услубий хусусиятлари ҳақида маълумот бериш, услубий хатоларга йўл қўймаслик.
Бадиий матннинг экспрессивлигини таъминлашда олмошларнинг ҳам алоҳида ўрни бор. Олмошлар бир сўзнинг такрорланиши билан юзага чиқиши мумкин бўлган ғализликнинг олдини олади. Олмошларнинг такрорланиши эса нутққа ўзига хос оҳангдорлик бағишлаш билан бирга матнни шакллантиришга хизмат қилади.
Бадиий матннинг лингвопоэтик таҳлили жараёнида феъл туркумига кирувчи сўзларга алоҳида эътибор қаратиш лозим. Чунки бу туркумдаги сўзларнинг экспрессив имкониятлари бениҳоя кенгдир. Феълнинг майл, шахс-сон, бўлишли-бўлишсизлик, нисбат, замон ҳамда функционал шакллари асосида намоён бўлувчи ўзига хосликларни ўрганиш мақсадга мувофиқдир.
Олмош туркумига хос услубий хусусиятлар
1. У, бу, шу олмошлари ўрнида бир сўзи (ёки бир хил сўзлари) қўлланади: Бир (шундай) чаманки, атрофида булбуллар гирён. Бир хил (шундай) одамлар тушунмайди.
2.Мен олмоши ўрнида камина, фақир, банда сўзлари, сиз ўрнида ўзлари сўзи қўлланади: Бу ишда каминанинг заррача тажрибаси йўқ. Сиз ваъда берган эдингиз – Ўзлари ваъда берган эдилар.
3.Илмий ишларда, расмий ҳужжатларда, йиғилишларда мен олмошининг ўрнида биз олмоши ишлатилади: Бизнинг (менинг) бу илмий ишимизда кўрсатиш олмошларининг хусусиятлари ҳақида сўз юритилади.
4.Ҳурматни ифодалаш учун сен олмоши ўрнида сиз олмоши ишлатилади. Сиз бугун келасизми? Аксинча ҳурматсизликни ифодалаш учун эса сен олмошига кўплик қўшимчаси қўшилади:Сенлар буни тушунмайсанлар.
5.Кўрсатиш олмошлари таъкидлаш, ажратиш маъноларини ифодалайди: Китоб – бу доно маслаҳатчи.