V. V. Mayskiy

galotan, enfluran, izofluran, vofluran
sintez 
qilingan. 
Bu birikmalar azot oksidi saqlovchi narkoz uchun zamonaviy birikmalar. Asosiy qulayligi- 
bu moddalar yordamida ingalatsion narkoz oson boshqariladi. Bundan tashqari, narkoz 
holatini chaqiruvchi bir qancha vositalarni vena ichiga kiritish mumkin - 
tiopental natriy- 
geksobarbital, propanidit, propofol 
va boshqalar. Bu moddalar yordamida chaqirilgan 
narkoz noingalyatsion narkoz deb nomlanadi. Noingalatsion narkozning xususiyati 
qoʻzgʻalish bosqichi boʻlmasligi va chuqur narkoz kam boʻlishi.
Narkoz vositalarining klassifikatsiyasi:
Ingalyatsion narkoz uchun vositalar 
Uchuvchan suyuqliklar: Galotan, Enfluran, Izofluran, Sevofluran, Dietil efir. 
Gazsimon vositalar:Azot oksidi 
Noingalyatsion narkoz uchun vositalar
- tiopental natriy,geksobarbital, propanidit, 
propofol, metogeksital, ketamin. 
5.1. Ingalatsion narkoz uchun vositalar. 
Bu guruh preparatlari (uchuvchan suyuqlik bugʻi yoki gazsimon moddalar) bu organizmga 
nafas yoʻli orqali kiritiladi (ingalyatsion). Ingalyatsion narkoz ingalyatsion vositalarni aniq 

---

145 
Manbaa:
@pharma_baza
dozalarda kiritish uchun maxsus narkoz apparatlari yordamida oʻtkaziladi. Uchuvchan 
suyuqlik bugʻlari yoki gazsimon moddalar nafas yoʻliga maxsus intubatsion trubkalar, ogʻiz 
orqali traxeyaga kiritiladi.
Ingalyatsion narkoz tez boshqariladi, nafas yoʻli orqali tez soʻriladi va tez ajraladi. 
Narkozning yuzaga kelish tezligi narkotik moddaning qonda eruvchanligiga bogʻliq: qonda 
qanchalik tez erisa MNSda narkotik konsentratsiyasi shunchalik sekin paydo boʻladi va 
narkotik ta‘sir sekin rivojlanadi. Ingalyatsio narkoz vositalarining ta‘sir mexanixmi ularning 
yuqori lipofilligi bilan bogʻliq. Hujayra membranasi asosan lipidlardan tuzilgan, narkoz vo-
sitalari hujayra membranasida toʻplanadi.
Bunda membralarning xususiyatlari: hajmi, membrana oqsillari xususiyatlari, ion kanallari 
va membraning umumiy oʻtkazuvchanligi oʻzgaradi. 
Ingalyatsion narkoz vositalari har qanday hujayraga nospetsifik tarzda susaytiruvchi ta‘sir 
koʻrsatadi. Asosan, birinchi navbatda bu moddalarning MNSga susaytiruvchi ta‘siri 
namoyon boʻladi. Bu yuqori lipofilligi, miya toʻqimasining yaxshi qon aylanishi va miya 
toʻqimasi hajmi nisbatan kichikligi bilan bogʻliq.
Barcha ingalyatsion narkoz vositalariga dietil efir ta‘sir bosqichlari xos. Birinchi navbatda 
qozgʻalish bosqichining boʻlishi, MNSga tormozlovchi ta‘siri bilan bogʻliq. Keyingi 
navbatda hayot uchun muhim markazlar – nafas va qon-tomir markazlari ishini susaytiradi.