V. V. Mayskiy

Koʻpchilikka ma’lum boʻlgan 5 ta retseptor turi mavjud (aslida koʻp): 
■ 5-HT
1 
– G
i/o
mexanizm bilan ishlaydi 
■ 5-HT
2
 
– G
q
mexanizm bilan ishlaydi 
■ 5-HT
3
 
– Ion kanal retseptor mexanizm bilan ishlaydi (MNS va Qusish markazida) 
■ 5-HT
4
 
– G
s
mexanizm bilan ishlaydi 
■ 5-HT
5
 
– G
i/o/s/q 
mexanizm bilan ishlaydi

 

---

139 
Manbaa:
@pharma_baza
 
 
 
 

---

140 
Manbaa:
@pharma_baza
׀
Gistaminergik sistema. 
Gistamin – Oʻziga tegishli retseptorlarga ta‘sir e‘tib bir nehca jarayonlarga javob beradi: 
■ Uxlash-uygʻonish
■ Oʻqish 
■ Eslab qolish 
■ HCl sintezida ishtirok etadi 
■ Allergiya va Yalligʻlanish mediatori 
Gistamin (Histamine) – H retseptorlariga ta’sir etadi.
H
1
, H
2
, H
3
, H
4
retseptorlari 
oʻrganilgan hoirgacha. 
■ H
1
–
(G
q
) mexanizm boʻyicha ishlaydi
. 
■ H
2
– 
(G
s
)
mexanizm boʻyicha ishlaydi
. 
Me‘dada joylashgan, enteroxromaffin hujayralari-
dan ajralgan gistamin orqali qoʻgʻaladi. 
■ H
3 
– presinaptik autoretseptor 
(gistamin ajralishini kamaytiradi), 
koʻproq MNS da 
uchraydi.

---

141 
Manbaa:
@pharma_baza

---

142 
Manbaa:
@pharma_baza
׀
Purinergik sistema. 
Purinergik retseptorlar: 
■ P
1 
– Adenozinga sezgir : A
1 
– G
i
yurakning ishi va ABni susaytiradi. Renin ajralishini
ingibirlaydi 
A
2 
– G
s
koronar va ba‘zi boshqa tomirlarni kengaytiradi.
A
2
– G
i/q
semiz hujayralarda mavjud. 
■ P
2 
– ATF/ADF ga sezgir: P
2x
– Ca
2+ 
kanallarini faollaydi. 
P
2y
– Giperpolyarizatsiya keltirib chiqaradi. 
׀
Opioid sistema. 
Endogen opioidlar: Endorfin, Endomorfin, Dinorfin, Enkafalin. Bular organizmda ogʻriqqa 
qarshi, kayfiyat koʻtaruvchi va boshqa jarayonlarda muhim ahamiyatga ega.