V. R. Rahimov, N. U. Ubaydullayev

Kondensatorli portlatkich asbob ПИВ-100М
 (6.3-a rasm) port-
latish zanjirini sinashga va 100 donagacha ketma-ket ulangan alohida 

---

169
elektr detonatorlarda portlashni qo‘zg‘atish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, 
bir zumda portlaydigan, qisqa muddatga sekinlatib portlaydigan va 
sekinlatib portlaydigan, cho‘g‘lanadigan ko‘prigi nixromdan iborat, 
odatdagidek sezgirlikka ega bo‘lgan elektr detonatorlarning umumiy 
qarshiligi 320Ω gacha yetadigan portlatish zanjirini portlatadi.
Bunda portlatuvchi-usta xavfsiz joydan turib portlash zanjirining 
qarshiligini o‘lchash imkoniga ega. Bu asbob gazning portlash xavfi 
bo‘lgan shaxtalarda yoki chang portlash xavfi bo‘lgan ko‘mir qatlam
-
larini portlatishda qo‘llaniladi.
Asbob zaryadlash va signal qurilmalari, to‘plagich-kondensator, 
tok yo‘nalishini o‘zgartiruvchi moslama (perekluchatel) va o‘lchovchi 
ko‘prikdan iborat.
Asbobning portlatadigan va o‘lchaydigan sxemalari alohida tok 
manbasidan ta’minlanadi. Asbobning hamma qurilmalari portlash 
xavfi bo‘lmagan (PB) plastmassali korpusga joylashtirilgan.
Portlatish sxemasining energiya manbayi uchta «373» element-
li. Energiya manbayini almashtirmasdan portlash sxemasi 2500 sikl 
o‘lchamida ishlashi mumkin. To‘plagich kondensatorning zaryadla-
nish vaqti 15 s. Asbobning o‘lchovchi sxemasini ta’minlaydigan ener-
giya manbayi РЦ-75 (OP-3) yoki РЦ-85 (OP-4) elementlaridir. Bu ele
-
mentlar o‘lchovchi sxemani ikki yilga qadar energiya bilan ta’minlay 
oladi. O‘lchash sxemasining sarflaydigan energiyasi o‘lchash vaqtida 
50 mA dan katta emas. Portlatish zanjirini tekshirib ko‘rishga 5 s dan 
ortiq vaqt sarflash mumkin emas. O‘lchash sxemasi portlatish zanjir
-
ini tekshirish vaqtida maxsus richag bilan ulanadi.
Portlatish zanjirining qarshiligini o‘lchashda bexosdan portlash 
ehtimolidan saqlanish uchun portlatish kalitini asbobning «zaryad – 
vzriv» degan teshikchasiga suqish qat’iyan taqiqlanadi.