Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
286 
chiqsak. Bular: tushuncha va tasavvurni rivojlantirish: a) og‘zaki va aniq rasmiylashtirilgan 
masalalar; b) ijodiy masalalar; v) xayoliy tasavvurni uyg‘otuvchi masalalar hisoblanadi. 
Masalan: Sh
artlari ortiqcha bo‘lgan masalalar (Ixtisoslashtirilgan maktablarning 4-
sinfiga mo‘ljallangan masala).
Avtomobil turar joyida 40 ta – avtomobil va mototsikl 
turibdi. Ularda birgalikda hisoblansa 130 ta g‘ildirak va 40 ta rul bor. Ularning soni 
nechtadan? 
Yechish.
Bu sharti ortiqcha bo‘lgan masala bo‘lib, o‘quvchi birinchi navbatda 40 ta 
avtomobil va mototsiklni ularning g‘ildiraklari va rullari soniga moslashtirishga harakat 
qiladi. O‘quvchilar quyidagicha mulohaza yuritadilar: avtomabil turar joyida 20 ta 
avtomobil 
20 4 =80 

ta g‘ildirak, 20 ta mototsikl
20 2 =40 

ta ballon bo‘lib, 
10
130
)
40
80
(



ta ballon ortiqcha ekanligini topadi. Masala o‘quvchilarni matematik 
materialni formal idrok qilishga undaydi. Nihoyat x – avtomobil, y – mototsikl deb belgilab 
quyidagi sistemani oladi va uni echib
4
2
130,
4
2
130,
2
30,
25,
40.
4
4
160.
40
.
15.
х
у
х
у
y
х
х y
х
y
x
y
у

















 









avtomobil – 25 ta, mototsikl - 15ta degan javobni oladi. Bundan o‘quvchilar 40ta rul 
haqidagi ma’lumot ortiqcha ekanligi, u shundoq ham ma’lum ekanligini idrok qiladilar. 
Shunday qilib shartlar ortiqcha masalani yechishda ham ko‘rib turganingizdek 
o‘quvchilarning idrok etish qobiliyati rivojlanadi. Ayrim o‘quvchilar bu mulohazalarni yana 
davom ettirishi mumkin. Bu o‘quvchilarda analitik fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantiradi.