Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Fiducia cum creditore.
Римда гаров шартномасининг қадимги 
кўриниши
fiducia cum creditore
бўлиб, у кредитор ва қарздор ўртасида
per aes et libram ва in jure cessio шаклида тузилган келишув бўлган.

---

145 
Бунга кўра, қарздор кредиторга гаров предметини ташкил қилган ашёни
эгаликка берган, кредитор эса, ўз навбатида, қарздор ўз мажбуриятларини 
ўз вақтида ва етарли даражада бажаргандан кейин гаров мулкини 
қарздорга қайтариб бериш мажбуриятини олган.
Fiducia cum creditore келишувининг асосий ҳуқуқий натижаси
кредиторнинг fiducia предметига мулк ҳуқуқи ўрнатилиши бўлиб,
қадимги ҳуқуқ бўйича бундай мулк ҳуқуқи per aes et libram ёки in
jure cessio шаклида ўрнатилган. Pactum fidiciaeга кўра, кредитор 
қарздорга қарз тўлангунга қадар гаров ашёсини қайтариб бериши 
тўғрисидаги келишув ҳуқуқий ҳимояга эга бўлмаган. Бундай 
келишувнинг бажарилиши кредиторнинг виждонига ва хоҳишига боғлиқ 
бўлиб, айнан кредитор асосий мажбурият – қарз шартномасини 
бажаришни талаб қилиш ёки қарз ўрнига гаров ашёсини ўзида сақлаб 
туришни ўзи мустақил ҳал қилган. Кредиторнинг бундай ҳуқуқи гаров 
предмети қарз предметига қараганда қимматли бўлса қарздор учун
зарарли бўлган. Шунинг учун бундай альтернатива actio fiducia
киритилиши билан бекор қилинган. Actio fiducia бўйича ўз 
мажбуриятини бажаришга тайёр турган қарздор кредитордан гаров 
ашёсини қайтаришни ёки кредитор гаров ашёсини қайтаришни 
хоҳламаган пайтда зарарни тўлашни талаб қилиши мумкин бўлган. Бу 
даъво бўйича қабул қилинган қарор infantiaга олиб келган. Actio fiducia
кредитор гаров ашёсини бериб юборган шахсга нисбатан, шунингдек,
мажбурият бажарилишининг кечиктирилишига йўл қўйган қарздорлар 
томонидан қўзғатилмаган. Бундай ҳолларда гаров предмети асосий 
қарздан қимматлирок бўлса ҳам кредитор эгалигида қолдирилган.