Uzbekiston Respublikasi Oliy va urta maxsus ta'lim vazirligi

Sinov savollari 

 

1. 

Shilimshiqlarning hujayralari va tallomining tuzilishi. 

2. 

Shilimshiqlarning hayot tarzi va rivojlanish sikli. 

3. 

Shilimshiqlarning ko„payishi. 

4. 

Shilimshiqlarning asosiy vakillari. 

5. 

Karam kilasining rivojlanish sikli. 

 

  

ZAMBURUG‘LAR BO‘LIMI - MYCOTA (FUNGI) 

 

       Zamburug„lar  turlarining  miqdori  jihatidan  tuban  o„simliklar  ichida 

eng yirik guruh hisoblanib, 100 mingdan ortiq turlari mavjud. Shilimshiqlarga 

o„xshash  zamburug„lar  ham  geterotrof  oziqlanish  xususiyatiga  ega. 

Zamburug„larning  geterotrof  oziqlanishi  va  bir  qator  boshqa  xususiyatlari, 

ularni ham o„simliklarga ham hayvonlarga o„xshashligini ko„rsatadi. 

    Tirik  organizmlarni  an‟anaviy  bo„linishida  zamburug„lar  o„simliklar 

tarkibiga  kirgazilib  o„rganilgan.  Bunga  asos  qilib,  ularni  substratdan  ozuqa 

moddalarni  shimib  olishi,  o„simliklarga  o„xshash  yaxshi  shakllangan  hujayra 

---

28 

 

qobig„i  borligi  va  rivojlanish  siklining  asosiy  qismida  harakatsiz  ekanligi 

olingan.  Lekin  ularning  geterotrof  oziqlanishi  asosida  yuzaga  keladigan 

modda  almashinish  jarayonlari xuddi hayvonlarnikiga o„xshash o„tishi, ya‟ni 

mochevina,  glikogen  hosil  qilishi  va  hujayra  qobig„ida  xitin  moddalarining 

bo„lishi hayvonlarga ham o„xshash ekanligidan dalolat beradi.      

     Hozirgi paytda zamburug„lar eukariotik organizmlarning alohida olami 

sifatida ajratilgan va ularga quyidagi tavsif berilgan: yaxshi shakllangan qalin 

hujayra  qobig„iga  ega,  adsorbtiv  ozuqlanadi,  ko„payishi  asosan  sporalar 

yordamida,  vegetativ  holatida    harakatsiz  va  qulay  sharoitda  cheksiz  o„sish 

qobiliyatiga  ega,  getrotrof  organizm,  zaxira  ozuqa  modda  sifatida  glikogen 

to„playdi.                                                       

     Tirik  organizmlarda  sitoxrom  S  ning  kimyoviy  tarkibini  chuqur 

o„rganish  natijasida o„simlik va hayvonlar shaklanishidan oldin zamburug„lar 

paydo  bo„lganligi  isbotlangan.  Shuning  uchun  ham  zamburug„larni  alohida 

guruh  sifatida,  o„simlik  va  hayvonlardan  ajratib  o„rganishga  yetarli  asoslar  

mavjud. 

    Zamburug„larning kelib chiqishi polifilitik xarakterga ega bo„lib, har xil 

guruhga  mansub  rangsiz  xivchinlilardan  yoki  xivchinlarini  yo„uqotgan 

amyobasimon flagellyatlardan paydo bo„lgan deb hisoblanadi. 

    Sodda  tuzilgan  zamburug„larning  vegetativ  tanasi  shilimshiqlarnikiga 

o„xshash  yalang„och  plazmodiy  shaklida  bo„lib,  boshqa  organizmlarning 

hujayrasi  ichida  parazitlik  qilib  hayot  kechiradi.  Lekin  zamburug„larning 

asosiy  qismida  gifa  deb  ataluvchi  shoxlangan  ipchalar  hosil  bo„ladi. 

Gifalarning  to„plami  esa  mitseliy  deb  ataladi.  Ko„pchilik  zamburug„lar 

substratdan ozuqa moddalarni so„rib oluvchi, gifalarga o„xshash rizoidlar yoki 

hujayralardan  ozuqa  moddalarni  so„rib  oluvchi  gaustoriyalar  hosil  qiladi. 

Ayrim  zamburug„larda  mitseliylar  o„z  shaklini  o„zgartirib  va  jipslashib,