Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат



Download 9,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/125
Sana12.04.2022
Hajmi9,49 Mb.
#547114
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   125
Bog'liq
Umumiy tilshunoslik (Ravshanxo\'ja Rasulov)

Эрнст Бегматов
Эрнст Бегматов таникли сермах,сул олим, узбек ономасти- 
касининг 
-
антропонимикасининг 
асосчиси, 
филология 
фанлари доктори (1988), профессор (1990).
Эрнст Бегматов 1936 йилда Наманган вилоятида тугилди, 
ёшлик йиллари жанубий Крзогистонда утди. 1955 йилда 
мактабни, 1959 йилда Навоий номидаги СамДУнинг филология 
факультетини битирди. 1961 йилдан УзФА Тил ва адабиёт 
институтида ишлаб келмокда.
Олим 1965 йилда Фахри Камол рах,барлигида «Узбек тили 
антропонимикаси» мавзусида номзодлик, 1988 йилда «Хозирги 
замон узбек адабий тили лексикасининг уз катлами» мавзусида 
докторлик диссертациясини ёклади.
Проф Э.Бегматов узбек тилшунослигининг лексикология, 
семасиология, ономастика, нутк маданияти, услубшунослик ва 
лексикография сохдлари буйича катор салмокли ишлар яратди. 
Булар: 1. «Номлар ва одамлар» (1966). 2. «Исмингизнинг 
маъноси нима» (хамкор, 1968). 3. «Киши номлари имлоси» 
(1970). 4. «Узбек исмлари имлоси» (1972). 5.«Узбек тилининг 
имло лугати» (хдмкор,’' 1976). 6.«Узбек тили лексикологияси» 
(хамкор, 1981). 7.«Адабий норма ва нутк маданияти» (1983). 8. 
«Хозирги узбек адабий тилининг лексик катламлари» (1985). 9. 
«Узбек нутк маданияти очерклари» (хдмкор, 1988). 10. «Узбек 
исмлари» (1991). 11. «Нутк маданияти ва услубият асослари» 
(хамкор, 1992). 12. «Исм чиройи» (1994). 13. «Узбек исмлари. 
14.600 исмлар изох,и» (1998) ва бошкалар. Умуман, олимнинг 
хозирга кадар эълон килган ишларининг умумий микори 300 га 
якин булиб, уларнинг 8 таси монография, 13 таси рисоладир.
Тилшунос олим бутун хаёти давомида - лисоний ижодида 
номшунослик билан - исмлар муаммоси билан жиддий 
шугулланди. У минг-минглаб исмларни туплади, тартибга 
солди, исмларнинг этимологиясини -
маъносини аниклади, 
изохини берди, уларнинг кандай ёзилиши лозимлиги хакида 
фикрларини баён этди. Ана шундай огир, сермашаккат мехнат
www.ziyouz.com kutubxonasi


натижасида узбек исмларига багишланган унлаб 
йирик 
тадкикотлар, юзлаб маколалар майдонга келди. Шунга кура 
олим туркий тилшуносликда ономастика йуналишида энг 
фахрли уринлардан бирини хакли равишда эгаллайди.
Эрнст Бегматовнинг узбек нутк маданияти ва узбек 
лексикологияси сохасидаги фаолияти - ушбу йуналишлар 
тараккиётига кушган хиссаси хам салмоклидир.
Олим узбек тилшунослари орасида инсонга ном куйиш, исм 
бериш 
маънавиятининг 
таргиботчиси, 
ташвикотчиси, 
жонкуяри сифатида ажралиб туради. У исм чиройи хакида 
фикр юритар экан, фарзандларга исмлар тугри танланиши, 
тугри ёзилиши лозимлигини уктириб, шундай дейди «Исм 
чиройи факатгина номнинг мазмунидагина эмас, балки унинг 
тугри шаклида хамдир. Мазмунан теран ва гузал, шаклан эса 
тугри ва куркам исм 
чиройли исмдир. Тугри ёзилган, 
талаффузи осон, кулай исм - чиройли исмдир. Узбекистан 
диёрининг, узбек халкининг буюк орзуларини, ота - оналарнинг 
уз фарзандига булган эзгу ниятларини, армон ва тилакларини 
ифода килувчи исмлар чиройли исмдир».1 Бу - хак ran. 
Умуман, фарзандларга исм бериш, ном бериш - жой номларига 
алохида этибор, масъулият билан караш мухим ижтимоий - 
сиёсий, маънавий, маданий муаммодир, узига хос кадриятдир.
Г ап инсон исмлари хакида кетар экан, исмшунос олимнинг 40 
босма табокка якин - 600 бетдан ортик катта хажмдаги сал- 
мокли асарини айтиб утиш шарт. «Узбек исмлари» номи билан 
чоп этилган айни мухим кулланма - лугат уз ичига 14.600 га 
якин исмни олиб, уларнинг этнографик маъноларини изохлайди. 
Асарнинг асосий максади узбек исмларининг бутун бойлигини 
бир жойга туплаб, маъносини изохлаб бериш оркали келажак 
авлодга бу борада катта бир маънавий мерос колдиришдир.2

Download 9,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   125




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish