Uy-joy huquqi

Uy-joy huquqining asosiy ohyekti
bo'lib, uy-joy va uning turli 
shakllari hisoblanadi. Uy-joy kodeksi uy-joy fondlari bilan bog‘liq 
munosabatlarni umumiy va bir butunlikda, shuningdek uylar va 
turaijoy binolari (kvartira. xonalar) doimiy yashash uchun yaroqli 
boMishi kerak.
Shu sabahli, 0 ‘zbekiston Respublikasi Ohy sudi uy-joy fondi 
tarkibiga kirmaydigan binolar (ishlab chiqarish binolari, yig‘ma 
inshootlar, vagonchalar va boshqalar) bilan bog‘liq nizolar sudlar 
tom onidan mulkiy ijarani tartibga soluvchi fuqarolik qonun-
23
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

chiligi normalarini qollash orqali hal etilishi lozimligi belgi- 
langan.
. 
Bugungi kunda qonunchilikda uy-joy fondi tushunchasiga Uy- 
joy kodeksining 7-moddasida ta'rif berilgan bo‘lib, unga ko‘ra, 
uy-joy fondi — inson yashashi uchun yaroqli bo‘lgan turaijoydan, 
shu jumladan uylar, kvartiralar, xizmat turarjoylari, maxsus 
uylardan (yotoqxonalar, vaqtinchalik uy-joy fondi uylari, nogi- 
ronlar, faxriylar, yolg‘iz qariyalar uchun intemat-uylar, shuningdek 
bolalar uylari va boshqa maxsus maqsadli uylardan) iborat bo'lgan 
fond.
Biroq bu ta'rif «uy-joy fondi» atamasining tushunchasini to‘liq 
ifodalamaydi, aksincha uning tarkibiga kimvchi elementlarni sanab 
k o ‘rsatadi, xolos. Shu sababli uy-joy fondi tushunchasini 
aniqlashda quyidagi ilmiy ta'rifdan foydalanish lozim: 
«Uy~joy fondi
deganda, turarjoy yoki boshqa imorailarda joylashgan doimiy 
yashash uchun yaroqli bo lgan, mulkchilik shakli, foydalanish 
xarakteri, boshqa omiliariga ko'ra alohida huquqiy tartibga bo'ysun- 
dirilgan va fuqarolarning doimiy yoki vaqtincha yashashiga bo'lgan 
ehtiyojini qondiradigan uy-joy binolari tushuniladi».
Amaldagi qonunchilik «uy-joy» tushunchasining ta'rifini belgi- 
lamaydi. Shu sababli, odatda, bu tushunchalarni aniqlashda ilmiy 
ta'riflardan foydalaniladi. Unga ko‘ra, «Uy-joy» muayyan xona- 
lardan tashkil topadigan muayyan bino, shuningdek bunday binoda 
yashash bilan bog‘liq bo'lgan fuqarolarning maishiy-xo'jalik va 
boshqa ehtiyojlarini qondirishga mo'ljallangan yordamchi foy- 
dalanishdagi binolar majmuasidir. O'z o'rnida esdan chiqarmaslik 
kerakki, bino tushunchasining ta'rifi O'zbekiston Respublikasining 
Shaharsozlik kodeksida' belgilangan bo‘lib, unga binoan 
«bino —
funksional maqsadiga qarab odamlar yashashi yoki bo'lishiga va 
har xil turdagi ishlab chiqarish jarayonlarini bajarishga mo'ljal- 
langan, yopiq hajmni tashkil etuvchi layanch, to‘sma yoki har 
ikkala maqsadga xizmat qiluvchi konstruksiyalardan iborat qurilish 
tizimi»dir. Albatta, uy-joy tushunchasiga bitta binoga birlashtirilgan 1
10'zbekiston Respublikasining Shaharsozlik kodeksi / O'zbekiston Respub- 
likasiuing 04.04 2002-y. 353-II-son qonuni bilan tasdiqlangan. O zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisining 04.04.2002-y. 354-11 son qaroriga muvofiq amnlga 
kiritilgan
24
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

turarjoy binolari sifatida ta'rif berish ham mumkin, biroq keyingi 
paytlarda turaijoy binolarining birinchi qavatini noturaijoylarga 
o'tkazish va ulardan savdo do'koni, firmalaming ofisi, shuningdek 
boshqa tijorat maqsadlarida foydalanish holatlari qayd etilmoqda.
Shu bilan birga, uy-joy imorati (qurilish obyekti) tushunchasini 
ham aniqlash zarurdir.