Ўқув қўлланма Масъул мухаррир

Сурилмаларнинг тузилиши
Сурилма гарчанд бир бутун сурилувчан аралаш таркибли жинслар массасини ташкил этсада, шартли равишда қуйидаги қисмларга бўлинади:

• 
  Сув ўтказмайдиган қатлам ёки сурилиш юзаси;
  
• 
  Сурилмадаги ажралиб қолган ёнбағир;
  
• 
  Сурилма базаси;
  
• 
  Сурилма супалари;
  
• 
  Суриган жинслар уюми ёки сурилма ўркачи;
  
• 
  Сурилма боши;
  
• 
  Сурилма тили.
  

Сурилмаларнинг олдини олиш ва унга қарши кураш чора-тадбирлари
Сурилмаларнинг олдини олиш ва унга қарши кураш чора-тадбирларини икки гуруҳга бўлган ҳолда ўрганиш мумкин.

1. 
   Профилактик ёки пассив ҳолатда. Бу жараён даврида қуйидаги ҳолатларга йўл қўймаслик мақсадга мувофиқдир:
   

• 
  Сурилма юз бериши мумкин бўлган ён бағир бўйлаб грунт таркибида намлик миқдорининг ошиб кетмаслигига эришиш;
  
• 
  Сунъий суғориш жараёнини қатъий тартиб асосида амалга ошириш;
  
• 
  Маълум миқдорда детонация берувчи манбаъга айланадиган автомобил, темир йўл ва бошқа қурилиш ишларини режали тарзда олиб бориш;
  
• 
  Сурилма юз бериши мумкин бўлган ён бағирнинг қуйи қисмини турли мақсад (қурилиш ишлари, канал ўтказиш ва ҳ) ларда тик кесишилишига йўл қўймаслик;
  
• 
  Сурилма юз бериши мумкин бўлган ҳудудларда кон қазиш, портлатиш ишларини олиб борилишга йўл қўймаслик.
  

2. Асосий ёки фаол олиб бориладиган (сурилмага қарши) ишлар тартиби:

• 
  Сурилмани келтириб чиқарувчи гидрологик оқимни хавфли майдондан четга буриб юбориш ва шу орқали грунтнинг бўкишига йўл қўймаслик;
  
• 
  Сурилма юз бериши мумкин бўлган ён бағирнинг қуйи қисмида кўл, сув омбор, денгиз каби сув ҳавзалари бўлган тақдирда абразиянинг кучини қирқиш мақсадида тўлқин ҳаракатини сусайтирувчи қурилмалар барпо этиш;
  
• 
  Грунтни бўкишидан ҳимоя қилиш мақсадида ён бағир бўйлаб зах қочирувчи дренажлар барпо этиш;
  
• 
  Грунтнинг сирпанишига тўсқинлик қилувчи темир-бетон конструкцяли қурилмалар яратиш.