Ўқув қўлланма Масъул мухаррир

Агроэрозия. Деҳқончиликда экин майдонларидан нотўғри фойдаланиш туфайли юзага келади. Агроэрозия ҳам эрозия каби сув ва шамол таъсирида, инсон омилининг аралашуви туфайли юзага келади.

Шамол таъсирида юзага келувчи агроэрозия, шудгорланган майдонлар бўйлаб тупроқ юза қатламининг учириб кетиши туфайли юзага келади. Республикамизнинг 37,9% ҳудуди маълум миқдорда шамол таъсирида эрозияга учраётган бўлса, бу ҳолат айниқса шудгорланган майдонлар бўйлаб айниқса кучаймоқда. Шамолнинг тезлиги 15м/с дан ортганда, баъзи шудгорланган ернинг 25 см қалинликдаги қатламининг учириб кетиши кузатилади. Тупроқ қопламининг 3-5 см қалинликдаги қатламини агроэрозияга учраши айниқса кенг тарқалган (Э.В.Қодиров ва б. -1999). Агроэрозиянинг шамол таъсирида юз беришини олдини олиш учун кулислар ташкил этиш муҳим аҳамият касб этади.

Агроэрозиянинг сув таъсирида юз бериши, нотўғри суғориш, қия майдонларни нотўғри шудгорлаш туфайли шаклланади. Ушбу ҳолат жарланиш жараёнини келтириб чиқаради. Натижада ҳосилдор ерлар фойдаланишга яроқсиз, унумсиз пайкалларга айланади.

Мавзуга оид савол ва топшириқлар

1. Антропоген таъсир туфайли юзага келувчи табиий географик жараёнлар ҳусусида тушунча беринг.

2. Шўрланиш қандай юзага келади?

3. Иккиламчи шўрланиш тўғрисида сўзлаб беринг.

4. Ботқоқланиш, чўлланиш, агроэрозия жараёни қандай кечади?