Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни

3. Jilovlanmagan
(giperinflyatsiya) inflyatsiya. Ushbu inflyatsiya holatida mahsulotlar, bajariladigan ishlar va 
ko’rsatiladigan xizmatlarga bo’lgan narx-navolar yiliga 1000% dan ortiq yoki oyiga 100% dan ortiq darajada oshadi. 
Ushbu holatda milliy iqtisodiyotda inqiroz yuzaga chiqadi. Buning natijasida ishlab chiqarish va bozor boshqaruvsiz 
faoliyat ko’rsataditi, narx-navo va ish haqi o’rtasidagi farq ortadi. Mamlakat aholisi qo’lidagi qog’oz pullarga tovarlar 
sotib oladi. Bu holat esa muomalada tovar massasi bilan tovar va xizmatlar bilan ta’minlanmagn ortiqcha qog’oz pullarni 
to’lib-toshishiga olib keladi. 
Yuqorida ta’kidlab o’tganimizdek, inflyatsiyaning asosiy sababi odatda bir emas, balki bir nechta bo’lib o’zaro mahkam 
bog’langan bo’ladi va narx-navoning ko’tarilib borishi bilangina namoyon bo’lib qolmaydi, balki narx-navoni 
boshqarilishiga ham bog’liq bo’ladi. Ushbu jixatdan quyidagi inflyatsiya shakllari ajratiladi: 
1. 
Oshkora inflyatsiya.
Talab tomoniga qaragan makroiqtisodiy tengsizlik doimiy ravishda narx-navoning ko’tarilib 
borishi bilan ifodalanadigan bo’lsa, bunday inflyatsiya oshkora inflyatsiya deb ataladi. Oshkora inflyatsiya bozor 
mexanizmini buzmaydi: narx-navo ba’zi bozorlarda ko’tarilishi bilan bir vaqtda boshqa bozorlarda pasayib borishi 
mumkin. Buning asosiy sababi shundan iboratki, bozor mexanizmlari o’z ta’sirini davom ettirib, milliy iqtisodiyotga 
baholar to’g’risidagi ma’lumotlarni oshkora etkazib turadi, investitsiyalarni ilgari surib, ishlab chiqarishning kengayishi 
bilan taklifni rag’batlntirib boradi. 
2. 
Yashirin inflyatsiya.
Inflyatsiyaning ushbu turi shunday ko’rinishda bo’ladiki, bunday holatda ba’zi bir iste’mol 
mahsulotlariga narx-navo ma’muriy tarzda davlat tomonidan o’rnatiladi va tartibga solib turiladi. Bundan asosiy maqsad, 
davlat tomonidan ba’zi mahsulotlarga narx-navoni «ijtimoiy past» darajada belgilaydi. Yashirin inflyatsiya sharoitida 
narx-navoning keskin o’sishi kuzatilmasligi mumkin. Lekin milliy pul birligining qadrsizlanishi, mahsulotlar aholi pul 
mablag’lariga kerakli mahsulotlarni harid qilib bo’lmasligi holatlari paydo bo’ladi. 
Iqtisodiyotda yashirin inflyatsiya yuzaga chiqqanda mahsulotlarning narx-navosi hamda aholini daromadlarini o’sishi 
vaqtincha to’xtatiladi. Yashirin inflyatsiyani vujudga kelishini asosiy sabablaridan biri bu narxlar ustidan ma’muriy 
nazorat o’rnatishdir. Buning natijasida bozor mexanizmi deformatsiyalanadi. Uning qaysi darajada va o’zgarganligi 
darajasi va davomiyligi davlat tomonidan olib boriladigan siyosatga hamda tartibga solish shakliga bevosita bog’liq 
bo’ladi. Ushbu inflyatsiyaning salbiy tomoni shundan iboratki, inflyatsiya davrida ishsizlik darajasi oshadi, chunki ishlab 
chiqarish rivojlanmaydi. 

---