ЎҚув адабиёти овқатланиш

ППО тарқатилиши қоидалари. Парҳез-профилактика озиқ-овқатлари фақатгина “Ўта зарарли меҳнат шароитларида ишлаш билан боғлиқ бўлганлиги учун текин ППО олиш ҳуқуқини берадиган касблар, лавозимлар ва ишлаб чиқаришлар рўйхати” томонидан берилиши кўзда тутилган ишчиларга, ушбу ишлаб чиқаришлар иқтисодиётнинг қандай соҳаларига алоқадорлиги, шунингдек, ташкилий-ҳуқуқий шакли ва иш берувчиларнинг мулкчилик шаклидан қатъи назар, текин берилади. Юқорида кўрсатиб ўтилган Рўйхатга киритиладиган ўзгаришлар ва тўлдиришлар Ўзбекистон Республикаси ҳукуматининг қарорларига кўра Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан келишилган ҳолда амалга оширилади.
Парҳез-профилактика озиқ-овқатлари ишчиларга ишлаб чиқаришда уларнинг ҳақиқатан ҳам ишлаётган кунларида кўрсатилган ишни иш кунининг камида ярми мобайнида бажарган пайтларида, шунингдек, меҳнат лаёқатини вақтинча йўқотган кунларида агар касаллик ўз хусусиятларига кўра касбий касаллик бўлса ва бемор касалхонага ётқизилмаган бўлган тақдирдагина берилади.
Парҳез-профилактика озиқ-овқатлари қуйидагиларга ҳам берилади:

1. 
   қурилиш, қурилиш-монтаж, таъмирлаш-қурилиш ва ишга тушириш ишларида банд бўлган ишчиларга, ўта зарарли меҳнат шароитларида тўлиқ иш куни билан ишловчиларга, буларда асосий ишчиларга ҳам, таъмирлаш ходимларига ҳам ППО берилиши кўзда тутилади;
   
2. 
   жиҳозларни тозалаш ва таъмирлаш ёки корхонанинг цехи (участкаси)да консервациялашга тайёрлаётган ишчиларга, ППО берилиши кўзда тутилган ишчиларга;
   
3. 
   касб касаллиги оқибатида ногирон бўлиб қолганларга, агар ишининг хусусиятлари оқибатида келиб чиққан ногиронлик бошланиши олдидан ППодан фойдаланган бўлса – ногиронлик тугагунига қадар, аммо ногиронлик берилганидан кейин бир йилдан кўп эмас;
   
4. 
   текин ППО олиш ҳуқуқига эга бўлган ва ишининг хусусиятларига кўра келиб чиққан касб касаллигининг бошланғич ҳолатлари пайдо бўлганлиги оқибатида вақтинча бошқа ишга ўтказилган ишчиларга – бир йилдан ошиқ бўлмаган муддат давомида;
   
5. 
   ҳомиладорлик ва туғруқ таътили бошлангунига қадар текин ППО олиш ҳуқуқини берадиган касб, лавозим ва ишлаб чиқаришда банд бўлган аёлларга – ҳомиладорлик ва туғруқ бўйича таътилининг бошидан-охиригача. Агар ҳомиладор аёллар зарарли омиллар билан алоқани йўқотиш учун шифокор хулосасига кўра бошқа ишга ўтказилса, ППО уларга таътилгача бўлган давр ва таътил мобайнида берилади. Кўрсатиб ўтилган сабабларга кўра бошқа ишга ўтказилган аёлнинг бир ярим ёшгача бўлган фарзанди бўлса, унга ППО то фарзанди бир ёшга тўлгунига қадар берилади.
   

Парҳез-профилактика озиқ-овқатлари қуйидаги ҳолларда берилмайди:

• 
  ишланмаган кунларида;
  
• 
  таътил кунларида;
  
• 
  хизмат сафарлари кунларида;
  
• 
  ишлаб чиқаришдан узилган ҳолда ўқиш кунларида;
  
• 
  ППО берилмайдиган бошқа участкаларда ишлаган кунларда;
  
• 
  давлат ва жамоатчилик мажбуриятларини бажариш кунларида;
  
• 
  умумий касалликлар бўйича вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик даврида;
  
• 
  даволаниш учун касалхонада ёки санаторийда бўлган кунларда.
  

ППО олиш ҳуқуқига эга бўлган, аммо саломатлик ҳолатига кўра ёки яшаш жойи узоқ бўлганлиги туфайли вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик даврида ёки касб касаллиги оқибатидаги ногирон бўлиб қолганлар ошхонадан ППО ололмаган пайтларида ташкилотнинг тиббий-санитария хизматининг, бундай хизмат бўлмаган тақдирда – давсанэпидназоратни амалга ошириш ваколатига эга бўлган ҳудудий муассасаларнинг мувофиқ маълумотномасига кўра тайёр овқат кўринишидаги ППОни уйга олиб кетишларига руҳсат берилади. ППО уйга бериб юборилишининг бундай тартиби бир ярим ёшгача бўлган фарзанди бор аёллар зарарли ишлаб чиқариш омиллари билан алоқани йўқотиш учун бошқа ишга ўтган ҳолатларда ҳам қўлланилади. Бошқа барча ҳолатларда ППОнинг уйга тайёр таом сифатида берилишига йўл қўйилмайди. ППОни ўтган вақт учун берилишига ва ўз вақтида олинмаган ППО учун пуллик тўлов тўланишига руҳсат берилмайди.
Иссиқ нонушталар тайёрланиши ва берилиши амалга ошириладиган жамоатчилик овқатланиши ташкилотлари тўлиқ технологик циклдаги корхоналар сирасига киритилиши ва тузилиши ҳамда таркибига қўра амалдаги санитария меъёрлари ва қоидаларига тўлиқ мос келиши керак.
ППО тайёрланиши ва тарқатилиши таомлар картотекаси томонидан тасдиқланган тўлиқ иш ҳафтаси (5 ... 7 кун) тахминий таомномасида кўзда тутилган маҳсулотлар рўйхатига қатъий риоя қилган ҳолда амалга оширилади. Таомлар картотекасига мувофиқ равишда ҳар кунга ёйма таомнома тайёрланади. Иссиқ нонушталарни юқори малакали (парҳез таомларини тайёрлаш технологияси бўйича махсус билимга эга бўлган) ва белгиланган тартибда парҳез (даволаш, профилактика) ва витаминли овақтлар тайёрлашга рухсат берилган ошпазлар тайёрлаши лозим.
ППО учун таомлар тайёрлашда қовуриш, фритюрда ва очиқ оловда тайёрлаш каби пазандалик ишлови бериш усулларидан фойдаланилмайди. ППО рационлари таркибига тузланган, дудланган, маринадланган маҳсулотлар, колбаса маҳсулотлари, кремли пазандалик маҳсулотлари, консервалар киритилмайди. Қийин эрувчан ёғлар, ўткир зираворлар, сирка, аччиқ дориворлардан фойдаланилмайди.
Иссиқ нонушталар кўринишида ташкил этилган овқатланиш ишчи учун оптимал озиқ-овқат танлови намунаси сифатида хизмат килиши керакки, у бошқа мустақил овқат истеъмоллари (уйда)ни ҳам шундай амалга оширмоғи керак. Давсанэпидназоратни амалга ошириш ваколатига эга бўлган тиббий ходимлар ва ҳудудий муассасалар ходимлари томонидан ўтказилувчи гигиена бўйича ўқитиш тадбирлари шундай кўникмаларни ҳосил қилишга қаратилиши керак. Улар суҳбатлар, маърузалар ўтказишни режалаштиришади, кўргазмали тиббий ташвиқот воситалари (эсдаликлар,
плакатлар, буклетлар ва ҳоказолар)ни тайёрлашади ва тарқатишади (илишади). Ишчининг бутун кунлик рациони профилактика овқатланиши талабларига мос ҳолда тузилганидагина максимал даражадаги ППО самарадорлигига эришиш мумкин. ППОдан фойдаланувчи ишчиларнинг текин озиқ-овқат тарқатилиши қоидалари билан таништирилиши меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича таништирув инструктажининг мажбурий дастурига киритилиши керак.
Ишчиларнинг белгиланган қоидаларга биноан ППО билан таъминланиши учун масъулият иш берувчига юклатилади. Ўта зарарли меҳнат шароитидаги иш билан банд ишчиларга ППО тарқатилишини назорат қилиш давсанэпидназоратини амалга ошириш учун ваколатли мувофиқ хизматлар, ҳудудий муассасалар тимсоли давлат томонидан амалга оширилади, шунингдек, жамоа шартномаси доирасида мувофиқ касаба қўмиталари идораларининг назорати остида бўлади.

3.