Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

6.2-jadval 
Aylanma mablag`larning kelgusi davr xarajatlari normativini
hisoblash bo`yicha misol 
Xarajatlar turi yoki
guruhi 
Yil boshiga 
qoldiq, 
ming so`m 
Bir yillik 
xarajatlar, 
ming so`m 
Bo`lishi 
kerak 
Yil oxiriga 
qoldiq, 
ming so`m 
Yangi turdagi mahsulot-
larni o`zlashtirish bo`yicha 
xarajatlar, jami 
180 
348 
448 
80 
Jumladan: 
A mahsulot 
90 
148 
238 
- 
B mahsulot 
90 
200 
210 
80 

---

88 
6.4. Aylanma mablag`lardan foydalanish ko`rsatkichlari va ularning 
aylanishini tezlashtirish yo`llari 
Aylanma mablag`lar aylanishini tezlashtirish nafaqat korxona uchun, balki 
butun xalq xo`jaligi uchun ham katta ahamiyat kasb etadi. U resurslarning nisbiy 
ozod qilinishi, ijtimoiy xarajatlarning kamaytirilishiga ko`maklashadi va iqtisodiy 
rejalashtirish sur`atini oshiradi. 
Korxona aylanma mablag`laridan samarali foydalanish uchta asosiy 
ko`rsatkichni tavsiflaydi: 
➢
aylanish koeffitsienti; 
➢
aylanma mablag`larning yuklanish koeffitsienti; 
➢
vositalarning bir marta aylanishi davomiyligi. 
Aylanish koeffitsienti
korxona aylanma mablag`larining ma`lum bir vaqt 
(yil, chorak) davomida amalga oshiruvchi aylanishini tavsiflaydi yoki aylanma 
mablag`larning har 1 so`miga to`g`ri keluvchi sotilgan mahsulotlarni ko`rsatadi. U 
quyidagi formula asosida hisoblab topiladi: 
K
a
 = R
m
 : S
a 
bu yerda: 
R
m
– sotilgan mahsulot hajmi, pul o`lchovida; 
S
a
– aylanma mablag`larning o`rtacha qoldiq hajmi, pul o`lchovida 
(aylanma mablag`lar normativi). 
Misol. Korxonaning bir yil mobaynida sotilgan mahsulotlari hajmi 800 mln 
so`mni tashkil qiladi. Bu holda aylanma mablag`lar normasi 200 mln so`mni 
tashkil qiladi. Demak 
K
a
 = 4,4 (880 : 200).