Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Investitsiyalar
−
korxonalar va xalq xo`jaligi miqyosida yangi ishlab 
chiqarish korxonalari yaratish yoki mavjud korxonalarni zamonaviylashtirish, 
ilg`or texnika va texnologiyalarni o`zlashtirish, mahsulot ishlab chiqarish va foyda 
(daromad) olishni ko`paytirish maqsadida uzoq muddatli mablag`lar kiritilishidir. 
Investitsiyalar ijtimoiy ishlab chiqarish tuzilmasini yaxshilash, ishlab chiqarishdagi 
nomutanosibliklarini bartaraf qilish va iste`mol bozorini ta`minlashda alohida 
e`tiborga ega. 
Investitsiyalarni shakllantirish va ulardan foydalanish, mamlakat va xo`jalik 

---

227 
yurituvchi subyektlarning investitsion siyosati asosida amalga oshiriladi. Bu 
siyosat birinchidan, kapital qo`yilmalarning ustuvor yo`nalishlarini, ikkinchidan, 
ishlab chiqarish kuchlarini to`g`ri joylashtirish va rivojlantirish, uchinchidan, fan-
texnik taraqqiyoti va butun iqtisodiyotning rivojlanishini belgilab beradi. 
Investitsiyalarning «xo`jayini» sifatida korxonalarning o`zidan tashqari, davlatni, 
mahalliy hokimiyat idoralari va xususiy tadbirkorlarni ko`rsatish mumkin. 
Ko`pincha investitsiya deganda kapital qo`yilmalar ko`zda tutiladi, bu narsa 
investitsiyalar tabiatini inkor qilmaydi va ularning mohiyatini noto`g`ri aks 
ettirmaydi. Investitsiyalar, bozor iqtisodiyotidagi boshqa, jumladan, biznes, 
raqobatchilik, ishbilarmonlik tushunchalari kabi, ma`muriy-buyruqbozlik tizimidan 
bozor iqtisodiyotiga o`tilayotgan bugungi kunlarda xo`jalik yuritish nazariyasi va 
amaliyotida o`z o`rnini topmoqda. Shu bilan birga, «kapital qo`yilmalar» 
atamasining o`z izohlari ham mavjud.
 
Kapital qo`yilmalar 
asosiy fondlarni qayta tiklash va o`stirish uchun 
sarflanuvchi moddiy, mehnat va pul resurslaridir. Ular asosan bir vaqtning o`zida 
amalga oshiriladigan xarakterga ega bo`lib, ishlab chiqarish xarajatlari yoki 
mahsulot tannarxi shaklidagi, joriy xarajatlardan farq qiladi. Kapital qo`yilmalar 
maqsadli xarakterga ega bo`ladi hamda xodimlarga mukofot to`lash, xizmat safari 
(komandirovka) xarajatlari va hokazolarga sarflanishi mumkin emas.