Uslubiy majmua

Jamiyat taraqqiyotining falsafiy tahlili
amaliy mashg‘ulotining texnologik kartasi. 
Ish bosqishlari va 
vaqti. 
Ta‘lim byeruvshi 
Ta‘lim 
oluvshilar 
Tayyorlov bosqishi 
(5 daqiqa) 
19.
Auditoriya tozaligini nazorat qiladi 
20.
Talabalarni mashg‘ulotga tayyorgarligini tekshiradi 
21.
Davomatni nazorat qiladi 
1. O‘quv mashg‘ulotiga 
kirish bosqishi
(10 daqiqa) 
1.Mavzu bo‘yisha o‘quv mazmunini tayyorlash. 
2.Fanni 
o‘rganishda 
foydalaniladigan 
adabiyotlar 
ro‘yhatini ishlab shiqish 
2 – asosiy bosqish 
(55 daqiqa) 
1. Talabalarni kishik guruhlarga bo‘lib, mavzu bo‘yisha 
savollarni beradi.
2. Ko‘rgazmali plakatlardan foydalanadi 
3. Slaydalar, mul‘timyedialardan foydalanadi 
4.Mavzular 
asosida 
byerilgan 
ma‘lumotlarni 
umumlashtiradi 
va 
hulosalaydi, 
faol 
ishtirokshi 
talabalarni rag‘batlantiradi va umumiy baholaydi 
Kishik 
guruhlarga 
bo‘linadilar 
savollarga 
javob 
beradilar 
9
yakuniy bosqish 
(10 daqiqa) 
1. Yakunlovchi hulosa qiladi 
2. Mustaqil ish beradi 
3. Uyga vazifa beradi 
Tinglaydi
Yozib oladi 
Yozib oladi 
Jamiyat tushunchasi
. Jamiyat fanga ma‘lum tizimlar orasida eng murakkabi bo‗lib, uni 
o‗rganish jiddiy qiyinchiliklar tug‗diradi. Jamiyat hayoti juda faol bo‗lib, har bir xalq o‗zining 

---

193 
alohida, betakror tarixiga ega. Jamiyat hayotining barcha jarayonlari bir-biri bilan shu darajada 
uzviy bog‗liqki, ba‘zan turli vaziyatlarda belgilovchi va belgilanuvchi jarayonlar o‗rin 
almashadi. Tarixiy jarayonda tasodiflar va sub‘ektiv omil ayniqsa muhim rol o‗ynaydi.
Jamiyat hayoti asrlar osha olimlar va faylasuflarning tadqiqot ob‘ekti bo‗lib kelamoqda. 
U turli fanlar, chunonchi: sotsiologiya, tarix, siyosatshunoslik, huquqshunoslik, etnografiya, 
iqtisodiy nazariya va hokazolar doirasida o‗rganiladi. Fanning vazifasi – jamiyat tuzilishini 
o‗rganish, tarixiy jarayonda takrorlanuvchi, umumiy xossalar, jihatlar, omillar va qonuniyatlarni 
aniqlashdan iborat. Ilmiy bilim tarixiy jarayondan taqqoslab bo‗lmaydigan darajada qashshoqroq 
bo‗lsa-da, u jamiyatga zarur, chunki uning haqiqiy tarixini o‗rganish, uning o‗tmishda va hozirgi 
davrda rivojlanishining muqobil imkoniyatlarini aniqlash, bugungi kunning muhim vazifalarini 
hamda hozirgi zamon va kelajakka ta‘sir ko‗rsatish yo‗llarini belgilash imkonini beradi.
Muayyan fanlardan farqli o‗laroq, falsafaning vazifasi tarixiy jarayonning umumiy 
jihatlarini o‗rganishdan iborat. Falsafa muayyan hodisalarning sabablari nimada degan savolga 
javob topish vazifasini o‗z oldiga qo‗ymasada, tarix fanining metodologik asoslarini yaratadi, 
mazkur sabablarni aniqlashga nisbatan qanday yondashish kerak, degan savolga javob beradi. U 
dunyoqarashga doir o‗z mo‗ljallariga tayanadi, ijtimoiy va gumanitar fanlarning kategoriyalar 
apparatini ishlab chiqishda ishtirok etadi. O‗z kategoriyalarining ijtimoiy mazmunini yoritar 
ekan, falsafa shunga asoslanib muayyan-tarixiy jarayonlarni tahlil qilishni amalga oshiradi. Tarix 
falsafasining muammolaridan biri bu tarixiy jarayonning birligi muammosi va tarixni 
davriylashtirish tamoyillarini belgilashdir. Falsafaning vazifasi jamiyat hayotining asosiy 
negizlarini, uning tizim tashkil etadigan omillarini aniqlashdan iborat. Tarix falsafasida 
dunyoqarashga doir mo‗ljallarining rang-barangligi bilan ajralib turadigan ko‗plab oqimlar va 
yo‗nalishlar mavjud bo‗lgan. SHu sababli har bir faylasuf, odatda, o‗z mo‗ljallariga amal qiladi, 
nafaqat dunyoni, balki jamiyatni ham o‗ziga xos tarzda tushuntiradi.