Usim-biol p65

4.4. o`simliklarning kasalliklariga qarshi kurashda foydalaniladigan antibiotiklar
Trixotetsin (Trichothecium roseum Link.) —zamburug`ining hayot faoliyati mahsuloti hisoblanadi. Texnik preparat kristall moddalardan iborat bo`Iib, oq yoki sariq rangda, suvda erimaydi. Lekin spirtda dixloretanda va boshqa erituvchilarda yaxshi eriydi.
110
Amalda 10 foizU namlanuvchi kukun ko`rinishda ishlab chiqariladi. Bu preparatning rangi tiniq oq yoki tiniq sariq rangdagi kristaU modda. FaoUik biriigi 100000 mkg/g bo`lib, suvda barqaror suspenziya hosil qUadi. Keng doirada ta'sir qiUsh xususiyatiga ega. Bodringda unshudring, donli ekinlarda ildiz chirish kasaUigiga qarshi qo`Uanilib kelinadi. Ekishdan oldin don va bodring urug`lari 1 foizli dust bilan changlatilganda zararianish miqdori 70—75 foizgacha kamayadi yoki hosildoriik 10—30 foizga ko`payadi. Issiqqonli hayvonlarga nisbatan ta'siri kam. Lekin odam terisi va ko`zga tushsa achishtiradi, kuchsiz aUergiya keltirib chiqaradi.
Trixotetsin 1:2000 va 1:4000 nisbatda eritilganda sporalar hayotchanligini yo`qotadi, 1:8000 da esa sporaning o`sishi 48 soat yoki undan ko`proq vaqtga kechikadi. Lekin 1:128000 va 1:256000 da o`simlikning o`sishini (urug`ning unib chiqishi, o`simlikning rivoj-lanishi) tezlashtiradi.
Yopiq gruntlarda bodringning unshudring kasalligiga qarshi 7—8 kun oralab bir necha marta ishlov beriladi. Sarilash me'yori gektariga 2 kg, ishchi aralashmaning sarfi esa 1000 litr. Asosan, kasallikning birinchi belgisi paydo bo`lgan vaqtda o`simUkka purkaladi. Bu preparat olmaning meva chirish va parsha kasaUigiga qarshi ishlatUadi hamda o`suv davrida gektariga 0,1 kg.dan 4 marta ishlov beriladi.
Tarkibida faoUik biriigi 10000 mkg bo`lgan 1 foiz trixotetsin urug`lik bug`doy va arpaning ildiz chirishi kasaUigiga qarshi ekishdan oldin bir tonnasiga 2 kg.dan changlantiriladi.
Trixotetsin suvda erimaydi, shu bois 90 foizli etil spirtida eritiladi. Dastlabki suyultirilganda 1:1000 nisbatda bo`ladi. Buning uchun 1 g trixotetsin 500 ml etil spirtida yoki boshqa erituvchilarda suyultirUadi. So`ng 1000 ml suv bilan aralashtiriladi. Tayyoriangan aralashmadan kerakli miqdorda foydalanish uchun namuna olinadi.
Antibiotikni 1:5000 nisbatda tayyoriash uchun asosiy eritmadan 100 ml olib, 400 ml suv bilan, 1:10000 nisbatda esa asosiy eritmadan 100 ml olib, 900 ml suv bilan, 1:100000 da esa 10 ml eritma olinadi va 990 ml suv qo`shUadi. Bu antibiotikning biologik samaradoriigi unib chiqqan o`simliklaming vegetatsiya davomida va ulardan olingan hosildoriik bo`yicha hisoblanadi.
Fitolavin-100 — preparatining ta'sir etuvchi qismi mazkur fito-bakteriomitsin antibiotigi hisoblanadi. Bir jinsli, quruq kulrang-sariq
111
rangdabo`Hb, faol (1 grammda faoUikbirligi—1000000 gateng) moddaga ega. Issiqqonli hayvonlar, foydali hasharotlarga nisbatan ta'siri kam. Bug`doy va arpaning ildiz chirish va loviyada bakteriya kasalligiga qarshi kurashda tonnasiga 2—3 kg miqdorda qo`IIaniladi. Harorat 15— 20°C da ikki yilgacha saqlanadi. Tibbiyotda qo`IIanilayotgan fitobak-teriomitsindan farq qiladi. Bu preparat keng ko`Iamda bakteriotsidli va fungisidli ta'sir etish xususiyatiga ega.