Usim-biol p65


Virus kasalligi (viriozlar)



Download 0,94 Mb.
bet51/70
Sana18.06.2023
Hajmi0,94 Mb.
#952204
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   70
Bog'liq
c1b50c4d7ef2b81e5d4db6ab0727de14 O`SIMLIKLARNI BIOLOGIK HIMOYA QILISH

Virus kasalligi (viriozlar). Viruslar oddiy mikroskopda ko`rin-maydi, oziqli muhitlarda o`smaydi. Ular bakteriyalami ushlab qoladi-gan fosforli ffltrlardan o`ta oladi, yaqqol kristall strukturaga ega. Barcha boshqa vimslar singari hasharotlar virusi ham faqat tirik organizm
104
hujayralarida yashay oladi, yadroli yoki hujayrali plazmasini, traxeya-epiteliysini shikastlaydi. Ular tirik organizmdan tashqarida ko`paymaydi va juda o`zgaruvchan bo`Iadi.
Hasharotlami kasallantiradigan viruslar o`simlik va hayvonlami kasalga yo`Iiqtiradigan viruslarga o`xshaydi (31-rasm). Biroq ulaming o`ziga xos xususiyati shundaki, ular shikastlangan to`qima hujayra-larida poliedriar, ya'ni ko`p qirrali kristallsimon tanachalar va har xil qo`shilmalar—granulalar hosil qiladi. Viruslarning ana shu xususiyat-lariga qarab hasharotlaming poliedroz va granuloz deb ataladigan kasalliklari tafovut qilinadi.
Hasharotlarning vimsli kasalliklari hamma joyda tarqalgan bo`Iib, ular kuzgi va g`o`za tunlamlari, karadrina va katta mum kuyasini zararlaydi. Yadroli poliedroz va granulozning ko`pchiligi qurtlami yoki xo`jayin lichinkalari tanasini shikastlaydi. Hasharot oziq orqali zararlanadi. Oziq bilan birga ichakka tushgan vimslaming himoya qobig`i eriydi, virus zarrachalari esa hasharot to`qimalariga o`tib hujayra metabolizmining buzilishiga olib keladi. Bundan tashqari, virus infeksiyalari nasldan naslga o`tib boradi.




31-rasm. Tabiatda viras bilan kasallangan qurt. 105


Tashqi belgilari: dastlabki davrda kasal hasharotlaming qurtlari sog`Iom qurtlardan deyarli farq qilmaydi. Kasallik kuchaygan sari qurtlar zaiflashadi, oziqlanishidan qoladi, qurtlar nobud bo`Iishdan oldin oziqlanayotgan tog`orachalaming chetlariga chiqib, orqa oyog`i bilan temir sathiga yopishib, pastga osilib qoladi. So`ngra hasharot tanasining yorilishi natijasida undan bakteriyalaming chirishiga o`xshash qo`Iansa hidli suyuqlik oqib chiqa boshlaydi. Suyuqlikning sog`Iom hasharotlar o`rtasida tarqalishi virus manba bo`Iib xizmat qiladi.
Mikroskopik ko`rinishi: poliedroz bilan kasallangan va nobud bo`Igan hasharotlami gipodemiasidan yoki to`qimasidan tayyoriangan eritmasida ko`p qirrali poliedriami ko`rish mumkin. Bulaming o`lchamlari va shakllari turii xil hasharotlarda 0,5—16 mikrongacha bo`Iadi. Shundan katta mum kuyasi qurtlaridan ajratib olingan poliedriarning o`lchami 3—4,5 mikronni tashkil qiladi.

Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish