Ushbu metod quyidagi bosqichlardan iborat

reduksiya tamoyilida talabaning bilimlarni yuqori darajada o'zlashtirishi uchun bu o'quv materiali kerakli miqdorgacha qisqartirilishi lozim. Agar o'quv materialining hajmi juda katta bo'lsa, undan kerakli qismlar tanlab olinishi kerak. Majmuaviy va murakkab topshiriqlar osonlashtirilishi lozim, lekin ma'nosi o'zgarmasligi shart. Shuning uchun, agar faqat boshlang'ich bilimlar berish kerak bo'lsa. o'quv materialini iloji boricha oddiyroq tushuntirishga va nihoyatda ko'p va keng o'quv materiali bilan talabani qiynamaslikka harakat qilish kerak. Tajribali o'qituvchi murakkab jarayonlarni oson so'zlar bilan tushuntira oladi. Ta'limni ongli o'zlashtirish tamoyili, bir tomondan ta'lim oluvchilarning mustaqil, faol fikr yuritishlarini nazarda tutsa, ikkinchi tomondan, aynan shu jarayon davomida ta'lim oluvchilarning mustaqillik va faolliklarining hamda, mantiqiy, erkin fikrlash faoliyatlarini tarbiyalab, takomillashtirib borishni o'z ichiga oladi. O'qitishda onglilik va faollik dastavval, aqliy fikrlash faoliyatidagi aniqlikka bog'liqdir. Tafakkur qilishdagi faollik esa, bayon qilingan o'quv materiallari yoki tevarak - atrofni o'rab olgan ob'ektiv borliqdagi narsa va hodisalar, voqealar ustida fikr yuritishdir. Faol fikrlash operatsiyalarida, ya'ni taqqoslash, solishtirish, tahlil - sintez qilish, abstraksiya va umumlashtirishda namoyon bo'ladi. SHunga ko'ra, ongli va faol o'zlashtirishga erishish uchun ta'lim jarayoni (har bir dars) ta'lim oluvchilarning fikrlash faoliyatini faollashtirishga qaratilgan bo'lishi lozim. O'qitishdagi onglilik tamoyili talabalardagi ta'lim jarayonining aniq maqsadlarini tushunish, o'rganilayotgan dalil, hodisa, jarayonlar va ular o'rtasidagi bog'lanishni tushungan holda o'zlashtirib olish, o'zlashtirilgan bilimlarni amaliy faoliyatda qo'llay bilish kabi me'yorlarni anglatad.i 
3.
16-bilet
1. Oʻquv dasturi — taʼlim tizimidagi har bir oʻquv fanining mazmuni va oʻtilish tartibini, oʻquvchilar tomonidan oʻzlashtirilishi lozim boʻlgan bilim hamda koʻnikmalar hajmini belgilab beradigan rasmiy pedagogik hujjat. Oʻzbekistonda Oʻquv dasturi tegishli vazirliklar qoshidagi ilmiy metodik kengashlar tomonidan tasdiqlanadi. Har bir Oʻquv dasturi uqtirish xati, oʻquv fani mazmunining qisqa bayoni, oʻquvchilarning bilim va koʻnikmalariga qoʻyiladigan talablar singari 3 qismdan iborat. Oʻquv fanining maqsad va vazifalarini belgilab berish Oʻquv dasturining muhim belgisidir. Chunki ayni shu narsa yaratiladigan oʻquv darsligi muallifiga muayyan nuqtai nazarni tanlash, oʻqituvchiga esa pedagogik moʻljalni toʻgʻri belgilash imkonini beradi. Tizimli usuddagi Oʻquv dasturilarida oʻquv materiallari fan mantigʻiga muvofiq soddadan murakkabga qarab ketmaket joylashtiriladi. 2. Ta’limni ongli o‘zlashtirish tamoyili, bir tomondan ta’lim oluvchilarning mustaqil, faol fikr yuritishlarini nazarda tutsa, ikkinchi tomondan, aynan shu jarayon davomida ta’lim oluvchilarning mustaqillik va faolliklarining hamda, mantiqiy, erkin fikrlash faoliyatlarini tarbiyalab, takomillashtirib borishni o‘z ichiga oladi. O‘qitishda onglilik va faollik dastavval, aqliy fikrlash faoliyatidagi aniqlikka bog‘liqdir. O'qitishdagi onglilik tamoyili talabalardagi ta'lim jarayonining aniq maqsadlarini tushunish, o'rganilayotgan dalil, hodisa, jarayonlar va ular o'rtasidagi bog'lanishni tushungan holda o'zlashtirib olish, o'zlashtirilgan bilimlarni amaliy faoliyatda qo'llay bilish kabi me'yorlarni anglatadi. Namunalardan foydalanish tamoyiliga ko'ra o'qituvchi o'quv materialining mazmunini tushuntinsh uchun har doim yaxshi namunalar tanlashga harakat qilishi kerak.3. Китоб билан ишлашни ўргатишнинг дастлабки босқичида изохли ўқиш методидан фойдаланилади. Ўқитувчи болаларга китобни диққат билан ўқишни, ундаги ҳар бир сўз ва ифоданинг маъносини ўйлаб кўриш ҳамда бутун мазмунни қамраб олишни ўргатади. Бу методнинг моҳияти билимларни ўзлаштириш ва мустаҳкамлаш ўқувчиларнинг дарслик ва китоб билан мустақил ишлаши жараёнида амалга оширшидан, ва айни пайтда, улар китоб билан ишлаш малакаларини эгаллашидан иборатдир. Мазкур методнинг ўзаро боғлиқ иккита муҳим томони мавжуд бўлиб, улар ўқувчиларнинг ўрганиладиган материални мустақил ўзлаштиришлари ва уларда ўқув адабиёти билан ишлаш кўникмасини шакллантиришдир.
17-bilet
1. Ta’lim metodlarini tanlashda quyidagi holatlar inobatga olinishi lozim:
zamonaviy didaktikaning yetakchi g’oyalari, ta’lim, tarbiya va rivojlantirishning umumiy maqsadlari; o’rganilayotgan fan mazmuni va metodlari, mavzularining o’ziga xosligi; muayyan dars materialining maqsadi, vazifalari va mazmuni; u yoki bu mavzuni o’rganishga ajratilgan vaqt; o’quvchilarning yosh xususiyati, bilish imkoniyatlari, darajasi; o’quvchilarning darsga tayyorgarlik darajasi; o’quv muassasalari, auditoriyalarning moddiy ta’minlanganlik darajasi, jihozlar, ko’rsatmali qurollar, texnik vositalarning mavjudligi; o’qituvchining imkoniyatlari, nazariy va amaliy jihatdan kasbiy tayyorgarlik darjasi, pedagogik mahorati, shaxsiy sifatlari; o’quv muassasalarida fanlararo hamkorlikning o’rnatilganligi. 2.O`qitish tamoyili‖ deganda dars samaradorligini ta`minlash, qoidalar tushuniladi. O`qituvchi ta`lim ishini tashkil etar ekan, ana shu qoida va talablardan kelib chiqadi va ular o`rtasidagi uzviy bo`gliqlikni ta`minlagan holda amalda tadbiq etish orqali ko`zlangan maqsadga erishadi.  Ta`lim jarayonida darsni tashkil etish, boshqarish, nazorat qilishda o`quvchi  va o`qituvchi faoliyatiga qo`yiladigan talablar, didaktik qoidalar ta`lim prinsiplaridir. Namunalardan foydalanish tamoyili O’qituvchi yoki instruktor o’quv materialining mazmunini tushuntirish uchun har doim yaxshi namunalarni tanlashga harakat kilishi kerak. Yaxshi model, amaliyotdan tipik misollar, yaxshi hamda yomon maxsulotlar ham kutilgan darajadagi natijaning sifati qanday bo’lishi yoki bo’lmasligini aniq ko’rsatadi. 3. Ўқитишнинг индуктив ва дедуктив методларида унинг оғзаки, кўрсатмали ва амалий методлари, шунингдек, репродуктив ёки муаммоли изланиш методи ҳам қўлланилади. Амалий методлар ўқитишнинг оғзаки ва кўрсатмали методлари билан узвий бирликда қўлланилади. Чунки машқларни бажариш, тажрибаларни ўтказиш ва меҳнат операцияларини амалга оширишдан олдин педагог инструктив тушунтиришлар ўтказиши керак. Оғзаки тушунтириш ва расмларни кўрсатиш одатда машқларни бажариш жараёнида амалга оширилади ва унинг натижасини аниқлаш ва таэушл қилиш билан тугалланади.
18-bilet
1. Darslik — muayyan fanga doir bilim asoslarini maʼlum tartibda bayon etadigan va yuqori maʼnaviy-gʻoyaviy, ilmiy uslubiy saviyada yozilgan kitob; oʻquv adabiyotining asosiy va yetakchi turi. D.lar muayyan fanga oid asosiy fakt, ilmiy tushuncha, qonun va nazariyalar mazmunini tegishli oʻquv yurtining dasturi hajmida taʼlim vazifalari hamda oʻquvchi (talaba)larga mos tarzda ochib beradi. D.lar taʼlimtarbiya vazifalarining imkoni bor darajada hal etilishiga, yaʼni bilimning muntazam, mustahkam va ongli oʻzlashtirilishiga, oʻquvchi (talaba)larda fanning muayyan sohasiga qiziqish uygʻotishga, ularda ilmiy tafakkurning tarkib to-pishiga yordam beradi. D.ning tili ra-von va tushunarli boʻlishi, oʻquvchilar nutqining oʻsishiga yordam berishi lozim.2. Komenskiy ta’limning tizimli bo’lishini talab qiladi. O’qitilayotgan material o’quvchilarga asosiy qodilar tariqasida lo’nda bayon qilinishi kerak. O’qitishda dalillardan xulosalarga, misollardan qonunlarga o’tish, dalillar va misollarni qoidalar tizimiga solib, umumlashtirib berish lozim, aks holda hodisalarning tizimsiz uyumi hosil bo’lib qoladi. Konkretdan abstraktga, osondan qiyinga, umumiydan xususiyga o’tish kerak; avval narsa, ya’ni hodisaga umumiy tushuncha berib, keyin uning turli tomonlarini ayrim-ayrim o’rganish kerakligini ko’rsatadi. 3. Blits - so’rov metodi Ushbu so’rov talanbani harakatlar ketma –ketligini to;g;ri tashkil qilishga , mantiqiy fikrlashga, o’rganayotgan predmet asosoida xilma-xil fikrlar, ma’lumotlar ichidan kerakligini tanlab olishni, shu bilan birga o’zgalar fikrini hurmat qilishni hamda ularga o’z fikrini o’tkaza olishni o’rgatadi. Talabalarga mashg’ulotni o’tkazish tartibi haqida tushuncha beriladi. O’qituvchi mavzuga tegishlli savolarga tarqatma materiallarini talabalarga tarqatadi Talabalar belgilangan vaqt ichida savollarga javob yozishadi O’qituvchi javoblar varaqasini yig;ib oladi. Noto’g’ri javob berilgan yoki javobsiz qolgan savollar bo’yicha talabalarga ma’lumot beradi
19- bilet
1. Ta’lim vositalari - bu yangi bilimlarni o‘zlashtirish uchun o‘qituvchi va o‘quvchilar tomonidan foydalaniladigan ob’yekt. Ta’lim vositalari katta ahamiyatga ega. Ta’limning barcha vositalari ta’lim maqsadlarini muvafaqqiyatli amalga oshiradi. Ta’lim vositalari o‘zida o‘quv-tarbiyaviy maqsadga erishish uchun zarur bo‘lgan moddiy yoki ma’naviy qadriyatlarni aks ettiradi. Odatda ular ta’lim metodlariga mos holatda foydalaniladi. Biroq agar metodlar «qanday o‘qitish» savoliga javob bersa, vositalar esa, «uning yordamida niamani o‘qitish» savoliga javob beradi. Fanni o‘qitish bilan bog‘liq holda ta’lim vositasi tanlanadi. O‘qituvchi o‘zining ixtiyori bo‘yicha ko‘rgazmali material, o‘quv qo‘llanmadan foydalanishi mumkin. Ta’lim vositasini qo‘llashning yana bir jihati albatta ta’lim jarayonining tarkibiy qismi sifatida aks ettirishidir.2 . Ta'limning asosiy maqsadi o'quvchi-talabalarni mustaqil hayotga tayyorlash, ya'ni turli xil hayotiy sharoitlarda o'z bilim, malaka va ko'nikmalarini amalda qo'llay olish darajasiga еtkazishdir. Shuning uchun ta'lim jarayonida o'quvchi-talabalarni faqat ilmiy bilimlar bilan qurollantiribgina qolmasdan, balki ana shu fanlararo bog'liq bilimlarni amaliyotda qo'llay olishlarini ta'minlashimiz lozim. Dеmak, bu tamoyil ta'limning fanlararo bog'liqligi bilan hamoxang bo'lib, ular bir-birlarini to'ldirib kеladilar. Ta'limning fanlararo bog'liqligi ilmiy bilimlarni nazariy jihatdan o'rganishga, mantiqiy bog'liqliklarni tushunishiga, fikrlash qobiliyatini o'stirishga xizmat qilsa, amaliy harakatlar ana shu bilimlarni amalda qo'llab ko'rish, yanada to'liqroq ishonch hosil qilish, malaka hamda ko'nikmalarni shakllantirishga yordam bеradi.3. Ma’ruza o'quv jarayonining asosiy bo'g'ini, dars o'tishning asosiy shakllaridan biridir. Ma’ruza bilimni so'z bilan ifodalash, og'zaki bayon qilish ko'zda tutilgan, liajmining kattaligi, mantiqiy qurilishi, umumlashtnrnshning murakkabligi bilan ajralib turadi. Ma’ruza (arabcha, leksiya (lot. lectio) - o'qish) o'quv materiali, bi- ror masala, mavzu kabilarning mantiqiy izchil, ma’lum bir tizimga solingan bayonidir. Ma’ruzaga ikki nuqnai nazardan yondashish mumkin: 1) o'quv jarayonining tashkiliy shakli sifatida; 2) bilimni so'z bilan ifodalash, og'zaki bayon qilish metodi sifatida.
20-bilet
1. Ta’lim vositalari - bu yangi bilimlarni o‘zlashtirish uchun o‘qituvchi va o‘quvchilar tomonidan foydalaniladigan ob’yekt. Ta’lim vositalari katta ahamiyatga ega. Ta’limning barcha vositalari ta’lim maqsadlarini muvafaqqiyatli amalga oshiradi. Ta’lim vositalari o‘zida o‘quv-tarbiyaviy maqsadga erishish uchun zarur bo‘lgan moddiy yoki ma’naviy qadriyatlarni aks ettiradi. Ta’lim vositalari 3 guruhga bo’linadi. Bular: Ta’lim beruvchi uchun, ta’lim oluvchi uchun, dars o’tkazish uchun Dars o’tkazish uchun plakatlar, modellar, texnik vositalar, real vositalar kiradi. 2.TA'LIMNING NAZARIYA BILAN AMALIYOT BIRLIGI TAMOYILI Mazkur tamoyillarda dastavval o'quv fanining mazmunini va o'ziga xos xususiyatga bog'liq holda o'qish jarayonida amalga oshiriladi. Bu birlik ilmiy bilimlarni puxta o'zlashtirish va uni amalda qo'llay olish. O’quv matеriallarni idrok qilish, aniqlash, shuningdеk, uni mustahkam esda saqlab qolish kabi ruhiy jarayon bilan bog'liq hola bir butun jarayonni tashkil qiladi. O’quvchi-talabalar o'quv matеriallarini tub mohiyatini, tabiat va jamiyat taraqqiyoti qonunlarini ilmiy asosda atroflicha to'g'ri, chuqur tushunib oladilar va kеlajakda amaliy faoliyatlari uchun zarur bo'lgan mahorat, ko'nikmavamalakalarhosilqiladilar.3.Kichik guruhlarda ishlash o’quvchilarning darsda faolligini ta’minlaydi, har biri uchun munozarada qatnashish huquqini beradi, birbiridan auditoriyada o’rganishga imkoni tug’ildi, boshqalar fikrini qadrlashga o’rgatadi. Qo’llanish usuli. 1. Faoliyatni tanlash 2. Zaruriy asos yaratish. 3. Guruhni shakllantirish. Odatda xar bir guruhda 3-5 o’quvchi bo’ladi (ehtimol, kam yoki ko’p bo’lishi mumkin). Agar guruhda ishlash u yoki bu yozma xujjat tayyorlashni talab etsa, yaxshisi 2,3 kishili guruh tuzilgani ma’qul 4. Aniq yo’lyo’riqlar ko’rsatish. o’quvchilarga faoliyatni bajarish bo’yicha aniq va xajm jixatdan ko’p bo’lmagan tushuntirish beriladi. . Talabalar guruhda ishni boshlashlari uchun vazifalarini aniq tushunib etganligi tekshirib ko’riladi. 
21-bilet
1. Darslik — davlat ta’lim standartlariga muvofiq o‘quv dasturi asosida didaktik, metodik, pedagogik-psixologik, estetik va gigiyenik talablarga javob beradigan, o‘quv fanining mavzulari to‘liq yoritilgan, uning asoslari mukammal o‘zlashtirilishiga qaratilgan, nazariy ma’lumotlardan tashqari amaliy-tajriba va sinov mashqlarini qamrab olgan kitob shaklidagi o‘quv nashri. Дарслик ва ўқув китоблари билан ишлашдан олдин доимо ўқитувчи муфассал кириш суҳбати ўтказиши шарт. Унда ўқувчиларни ўрганиладиган мавзудан хабардор қилиши, янги материалнинг асосий масалаларига эътибор бериши шунингдек, мустақил ишнинг тартибини белгилаши керак2. Ta'limning asosiy maqsadi o'quvchi-talabalarni mustaqil hayotga tayyorlash, ya'ni turli xil hayotiy sharoitlarda o'z bilim, malaka va ko'nikmalarini amalda qo'llay olish darajasiga еtkazishdir. Shuning uchun ta'lim jarayonida o'quvchi-talabalarni faqat ilmiy bilimlar bilan qurollantiribgina qolmasdan, balki ana shu fanlararo bog'liq bilimlarni amaliyotda qo'llay olishlarini ta'minlashimiz lozim. Dеmak, bu tamoyil ta'limning fanlararo bog'liqligi bilan hamoxang bo'lib, ular bir-birlarini to'ldirib kеladilar. Ta'limning fanlararo bog'liqligi ilmiy bilimlarni nazariy jihatdan o'rganishga, mantiqiy bog'liqliklarni tushunishiga, fikrlash qobiliyatini o'stirishga xizmat qilsa, amaliy harakatlar ana shu bilimlarni amalda qo'llab ko'rish, yanada to'liqroq ishonch hosil qilish, malaka hamda ko'nikmalarni shakllantirishga yordam bеradi.3. Maktablar uchun chiqarilgan sinf doskasi qora yoki to'q yashil randa bo'lishi 
lozim. Sinf doskasining yuzi tekis bo'lib, juda silliq ham bo'lmasligi lozim, aks holda bo'r doskada sirpanib o'zuvning sifatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. 
Sinf doskasini ikki turga bo'lish mumkin: biri domiy devorga osig'liq 
turadigan doska, ikkinchisi tik o'q atrofida aylanadigan ko'chma doska. Bunday doskaning qulay tomoni shundaki, uni derazadan tushayotgan yorug'ga qarab burish mumkin. Sinf doskasi qoida bo'yicha eniga 1,200 mm, uzunligi 3000 mm bo'lishi lozim. Sinf doskasining chetiga raqamlar qo'yilgan bo'lib, pastki qismida esa bo'rvlattauchun joy bo'lishi shart.Boshlang'ich sinf o'quvchilari uchun doska poldan 85 sm yuqoriga 
o'rnatilgan bo'lishi lozim.
22-bilet
1. Pinbord (inglizchadan: pin- mahkamlash, board – yozuv taxtasi) munozara usullari yoki o`quv suhbatini amaliy usul bilan moslashdan iborat. Ta’lim beruvchi:→ Taklif etilgan muammoni echishga o‘z nuqtai nazarini bayon qiladi.→ Ommaviy to‘g‘ri aqliy hujumni tashkillashtiradi.Ta’lim oluvchilar quyidagi g‘oyalarni:→ Taklif etadilar, muhokama qiladilar, baholaydilar eng ko‘p maqbul yozadilar va yozuv taxtasiga biriktiradilar.→ Guruh a’zolari aniq xato yoki qaytariluvchi g‘oyalarni saralaydilar;tortiShuvlarni aniqlaydilar;g‘oyalarni tizimlashtirish mumkin bo‘lgan belgilar bo‘yicha aniqlaydilar;Shu belgilar bo‘yicha hamma g‘oyalarni yozuv taxtasida guruhlaydilar (kartochka/ varaqlar).Ta’lim beruvchi:Umumlashtiradi va ish natijalarini baholaydi.2. Dars - ta’limni tashkil etish asosiy shakli. Dars ta’lim jarayonining yaxlitligi nuqtai nazaridan ta’limning asosiy tashkiliy usuli hisoblanadi. Unda sinf-dars tizimining xususiyatlari aks etadi, unda o’quvchilarni ommaviy qamrab olish, tashkiliy tartib va o’quv ishlarining muntazamligi ta’minlanadi. Dars iqtisodiy jihatdan foydalidir. O’quvchilar hamda sinf jamoasining individual xususiyatlarini bilishi o’qituvchi uchun har bir o’quvchi faoliyatiga rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatishga imkon beradi. Dars doirasida ommaviy, guruhli va individual ta’lim shakllarini birlashtirish imkoniyati uning rad etib bo’lmaydigan ustunligi hisoblanadi.3. Muammoli ta'lim texnologiyalari talaba faoliyatini faollashtirish va jadallashtirishga asoslangan. Muammoli ta'lim texnologiyasining asosi - insonning fikrlashi muammoli vaziyatni hal etishdan boshlanishi hamda uning muammolarni aniqlash, tadqiq etish va yechish qobiliyatiga ega ekanligidan kelib chiqadi. Muammoli ta'lim talabalarning ijodiy tafakkuri va ijodiy qobiliyatlarini o'stirishda jiddiy ahamiyatga ega. Muammoli vaziyat yaratish usullari
o'qituvchi talabalarga dars mavzusi bilan bog'liq ziddiyatli holatni tushuntiradi va uni yechish yo'lini topishnitaklifqiladi; bir masalaga doir turli nuqtai-nazarlarni bay on qiladi;
hal etish uchun yetarli bo'lmagan yoki ortiqcha ma'lumotlar bo'lgan yoki savolning qo'yilishi noto'g'ri bo'lgan masalalarni yechishni taklif etadi va boshqalar.
23-bilet
1. Ta’lim metodlari muayyan pedagogik jarayondan ko’zda tutilgan maqsadlarga erishish uchun bajarish lozim bo’lgan vazifalarii amalga oshirishda qo’llaniladigan turli-tuman ish usullari va shakllarini o’z ichiga oladi.Bu ishlarni amalga oshirishning shakllangan va amaliyotda qo’llanilayotgan har turli usullari va shakllari asosida ko’plab ta’lim metodlari hosil bo’lgan va bu jarayon davom etmoqda.Muayyan ta’lim-tarbiyaviy maqsadga qaratilgan biror harakatni amalga oshirish yo’li, usuli yoki ko’rinishidan iborat bo’lib shakllangan faoliyat shu maqsadga erishishga xizmat qiluvchi o’ziga xos ta’lim metodini hosil qiladi.2. . Ta'limning asosiy maqsadi o'quvchi-talabalarni mustaqil hayotga tayyorlash, ya'ni turli xil hayotiy sharoitlarda o'z bilim, malaka va ko'nikmalarini amalda qo'llay olish darajasiga еtkazishdir. Shuning uchun ta'lim jarayonida o'quvchi-talabalarni faqat ilmiy bilimlar bilan qurollantiribgina qolmasdan, balki ana shu fanlararo bog'liq bilimlarni amaliyotda qo'llay olishlarini ta'minlashimiz lozim. Dеmak, bu tamoyil ta'limning fanlararo bog'liqligi bilan hamoxang bo'lib, ular bir-birlarini to'ldirib kеladilar. Ta'limning fanlararo bog'liqligi ilmiy bilimlarni nazariy jihatdan o'rganishga, mantiqiy bog'liqliklarni tushunishiga, fikrlash qobiliyatini o'stirishga xizmat qilsa, amaliy harakatlar ana shu bilimlarni amalda qo'llab ko'rish, yanada to'liqroq ishonch hosil qilish, malaka hamda ko'nikmalarni shakllantirishga yordam bеradi.3. Ma’ruza o'quv jarayonining asosiy bo'g'ini, dars o'tishning asosiy shakllaridan biridir. Ma’ruza bilimni so'z bilan ifodalash, og'zaki bayon qilish ko'zda tutilgan, liajmining kattaligi, mantiqiy qurilishi, umumlashtnrnshning murakkabligi bilan ajralib turadi. Ma’ruza (arabcha, leksiya (lot. lectio) - o'qish) o'quv materiali, bi- ror masala, mavzu kabilarning mantiqiy izchil, ma’lum bir tizimga solingan bayonidir. Ma’ruzaga ikki nuqnai nazardan yondashish mumkin: 1) o'quv jarayonining tashkiliy shakli sifatida; 2) bilimni so'z bilan ifodalash, og'zaki bayon qilish metodi sifatida.
24-bilet
1. Darsning quyidagi turlari mavjud:. Aralash (kombinatsion dars). Yangi bilimlarni bayon qilish darsi. O‘rganilganlarini takrorlash va mustahkamlash darsi.O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilish darsi. Laboratoriya darslari. Amaliy darslar. Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar yoshini hisobga olib o‘quv ishlari turli xillaridan foydalanish, yangi bilimlarni berishni avval o‘rganilganni mustahkamlash, takrorlash bilan birga olib borishga to‘g‘ri keladi. 2. . Ta'limning asosiy maqsadi o'quvchi-talabalarni mustaqil hayotga tayyorlash, ya'ni turli xil hayotiy sharoitlarda o'z bilim, malaka va ko'nikmalarini amalda qo'llay olish darajasiga еtkazishdir. Shuning uchun ta'lim jarayonida o'quvchi-talabalarni faqat ilmiy bilimlar bilan qurollantiribgina qolmasdan, balki ana shu fanlararo bog'liq bilimlarni amaliyotda qo'llay olishlarini ta'minlashimiz lozim. Dеmak, bu tamoyil ta'limning fanlararo bog'liqligi bilan hamoxang bo'lib, ular bir-birlarini to'ldirib kеladilar. Ta'limning fanlararo bog'liqligi ilmiy bilimlarni nazariy jihatdan o'rganishga, mantiqiy bog'liqliklarni tushunishiga, fikrlash qobiliyatini o'stirishga xizmat qilsa, amaliy harakatlar ana shu bilimlarni amalda qo'llab ko'rish, yanada to'liqroq ishonch hosil qilish, malaka hamda ko'nikmalarni shakllantirishga yordam bеradi.3. Ma’ruza o'quv jarayonining asosiy bo'g'ini, dars o'tishning asosiy shakllaridan biridir. Ma’ruza bilimni so'z bilan ifodalash, og'zaki bayon qilish ko'zda tutilgan, liajmining kattaligi, mantiqiy qurilishi, umumlashtnrnshning murakkabligi bilan ajralib turadi. Ma’ruza (arabcha, leksiya (lot. lectio) - o'qish) o'quv materiali, bi- ror masala, mavzu kabilarning mantiqiy izchil, ma’lum bir tizimga solingan bayonidir. Ma’ruzaga ikki nuqnai nazardan yondashish mumkin: 1) o'quv jarayonining tashkiliy shakli sifatida; 2) bilimni so'z bilan ifodalash, og'zaki bayon qilish metodi sifatida.
25-bilet
1. . Darsning quyidagi turlari mavjud:. Aralash (kombinatsion dars). Yangi bilimlarni bayon qilish darsi. O‘rganilganlarini takrorlash va mustahkamlash darsi.O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilish darsi. Laboratoriya darslari. Amaliy darslar. 1. Aralash darsning tuzilishi:a) tashkiliy qism;b) o‘tilgan mavzuni takrorlash (uy vazifasini tekshirish);d) yangi mavzuni bayon qilish; e)o‘rganilgan materialni mustahkamlash;f) o‘quvchilarni baholash; g)uyvazifasiniberish.2.O'qitishningtushunarli bo'lishlilik tamoyili o'rganilayotgan material maznuini, hajmi va o'qitish usullariga ko'ra talabalarning yoshiga, tayyorgarlik darajasiga, jismoniy kuchi va bilish imkoniyatlariga mos bo'lishini talab etadi. 
O'qitishning tushunarli bo'lishi deganda uni oson o'zlashtiriladigan bo'lishi 
tushunilmaydi. Haddan tashqan oson materialni talabalar ortiqcha kuch-g'ayrat sarflamay o'zlashtirib oladilar. Bunday o'qitish talabalarning aqliy bilish imkoniyatlarini rivojlantirishga yordam bermaydi. O'qitishni tushunarliligi talaba imkoniyatlarining eng yuqori chegarasi va uni asta-sekin oshirib borish bilan belgilanadi. 3.“Tsxema” metodi Bu metod ikki xil malumot: axborot, turli qarashlarni taqqoslashning universal grafik tarzda ifodalash bo’lib, o’quvchitalabalarni o’rganilayotgan mavzu bo’yicha mavjud qarashlarni taqqoslash, ular asosida qaror qabul qilishga o’rgatadi. Ayniqsa, farqlanuvchi qaramaqarshi, xilmaxil qarashlarni, malumot axborotlarni malum bir mezonlar bo’yicha ifodalash uchun nihoyatda qulay. 
26-bilet
1. Dars - aniq maqsadni ko’zlab belgilangan vaqtda bir xil yoshdagi o’quvchi, yoshlar bilan o’qituvchi rahbarligida olib boriladigan mashg’ulotlardir. Dars - o’z oldiga qo’yilgan aniq maqsad va tugal mazmundan iborat. Har bir dars oldiga quyidagi talablar qo’yiladi: a) tarbiyaviy talab, b) didaktik talab, v) tashkiliy talab. Darsga qo’yilgan tashkiliy talablar: Dars uchun puxta o’ylangan konspekt yoki reja tuzish; Darsning logikasiga (dars etaplarining o’zaro bog’liqligi, darsda amalga oshiriladigan ishlar; o’quv topshiriqlarining o’zaro aloqadorligiga) rioya qilish;Dars tempini o’quvchilarning tayyorgarligiga moslashtirish; Dars uchun ajratilgan vaqtdan ratsional foydalanish; Darsda ongli intizomni tashkil etish.2. Ta’lim jarayonida o’yinli texnologiyalar didaktik o’yinli dars shaklida qo’llaniladi. Ushbu darslarda o’quvchlarning bilim olish jarayoni o’yin faoliyati orqali uyg’unlashtiriladi. Shu sababli o’quvchlarning ta’lim olish faoliyati o’yin faoliyati bilan uyg’unlashgan darslar didaktik o’yinli darslar deb ataladiInson hayotida o’yin faoliyati orqali quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:
- o’yin faoliyati orqali shaxsning o’qishga, mehnatga bo’lgan qiziqishi ortadi;- o’yin davomida shaxsning muloqotga kirishishi ya’ni, kommunikativ – muloqot madaniyatini egallashi uchun yordam beriladi; - shaxsning o’z iqtidori, qiziqishi, bilimi va o’zligini namoyon etishiga imkon yaratiladi; Didaktik o’yinli mashg’ulotlarni o’quvchlarning bilim olish va o’yin faoliyatining uyg’unligiga qarab: syujetli-rolli o’yinlar, ijodiy o’yinlar, ishbilarmonlar o’yini, konferentsiyalar, o’yin-mashqlarga ajratish mumkin.
27-bilet
1. Darsning quyidagi turlari mavjud:. Aralash (kombinatsion dars). Yangi bilimlarni bayon qilish darsi. O‘rganilganlarini takrorlash va mustahkamlash darsi.O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilish darsi. Laboratoriya darslari. Amaliy darslar. Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar yoshini hisobga olib o‘quv ishlari turli xillaridan foydalanish, yangi bilimlarni berishni avval o‘rganilganni mustahkamlash, takrorlash bilan birga olib borishga to‘g‘ri keladi. 2. O’qituvchining darsga tayyorgarligi. Darsning samaradorligi uning puxta tayyorlanganligi va samarali tashkil etilganligi bilan bog’liq. Yaxshi rejalashtirilmagan, yetarlicha o’ylab chiqilmagan, shoshilinch tuzilgan va o’quvchilar imkoniyatlariga moslashtirilmagan dars sifatli bo’la olmaydi. Darsga tayyorgarlik aniq sharoitlarda eng yuqori yakuniy natijaga erishishni ta’minlovchi o’quv-tarbiyaviy jarayonni tashkil etilishini ta’minlash, komleks chora-tadbirlarni ishlab chiqishdir.O’qituvchining darsga tayyorgarligida quyidagi uchta bosqich ko’zga tashlanadi: tashhislash, bashoratlash, loyihalashtirish (rejalashtirish). SHu bilan birga o’qituvchi amaliy materiallarni yaxshi bilishi, o’z fanini erkin olib borishga erishishi lozim. 3. Og‘zaki metodlardan foydalanish bir qator vazifalarni hal etadi. So‘z yordamida kuzatishlar va tabiatdagi mehnat jarayonida egallangan, bolalarga ma‘lum bo‘lgan tabiat hodisalari va hayvonlar hamda o‘simliklar hayotiga tegishli faktlar haqidagi bilimlar chuqurlashtiriladi, to‘ldiriladi, aniqlanadi. Og‘zaki metodlar yo‘li bilan bolalar yangi hodisalar va tabiat predmetlari haqidagi bilimlarni egallaydilar. Og‘zaki metodni ko‘rgazmali metod bilan qo‘shish, rasmlardan, diafilm va kinofilmlardan foydalanish zarur. Bunda so‘z tabiatda mavjud bo‘lgan aloqa va bog‘liqliklarni chuqurroq tushunishga, anglashga yordam beradi.
28-bilet
1. Бошланғич мактабдаги ўқитишнинг таълимий функцияси мазмуни предметлари бўйича ўқув дастурида қайд қилинган билимлар кўникмалари ва малакаларининг мажмуидан иборат бўлади. Ана шу би ли м ларн и ўзлаш тириш I, II, III с и н ф н и , бошланғич мактаб ва ҳоказоларни битиргач, муайян даражадаги маълумотлиликни таъминлайди. Ўқитишнинг таълимий ф ункциясини амалга ошириши жараёни билимларнинг ва улар асосида шаклланадиган кўникмалар ҳамда малакаларнинг характерига боғлиқцир. Ўқитишнинг таълимий функцияси мазмунининг бошқа бир жиҳати фактли ўқув материалини ўзлаштиришдир. Бунда кичик мактаб ёшидаги ўқувчининг билиш фаолияти бошқача характер касб этадию 2. Мустаҳкамлаш ва такрорлаш дарслари ўртасида анчагина умумийлик мавжуд. Бу умумийлик, энг аввало, мазкур дарсларнинг вазифалари ва структураларига тааллуқлидир. Такрорлаш дарси иш методлари билан ҳам мустаҳкамлаш дарсидан фарқланади. Бу методлар даре мазмунининг ўзидан келиб чиқади акрорлаш дарсида материал тўлиқ эмас, балки танлаб кўриб чиқилган, олдинги дарсларда етарлича ўзлаштирилмаган масалалар такрорланад 3. Ushbu texnik darsda yangi atama, kontseptsiyani kiritish bilan bog'liq. O'qituvchi, o'quvchilarning suhbat mavzusi haqida ba'zi tushunchalarini ishlatib, talabalarga yangi kontseptsiyani aniqlashga harakat qilishni taklif qiladi. Barcha variantlar kengashda o'qituvchi tomonidan beriladi. Variantlarning har biri "tananing" atrofida "oyoqlar" dir - bu tushunchalar. Keyin o'qituvchi xulosa chiqaradi. Talabalar o'zlarining aniqlash variantlariga kiritilgan muhim belgilarni va boshqa nima qo'shilishi kerakligini ko'rsatadi.Qabul qilish yangi materialni o'rganishda ishlatiladi.

29-bilet
1. 1. Aralash darsning tuzilishi:a) tashkiliy qism;b) o‘tilgan mavzuni takrorlash (uy vazifasini tekshirish);d) yangi mavzuni bayon qilish;e)o‘rganilgan materialni mustahkamlashf) o‘quvchilarni baholash;g) uy vazifasini berish.2.  Didaktikaning asosiy kategoriyalari quyidagilardan iborat: o'rgatish, o'rganish, o'qitish, ta'lim, bilim, ko'nikma, malaka, kompetensiya, maqsad, mazmun, tashkil etish, shakl, metod, vosita, natija.O'rgatish - o'qitish maqsadini amalga oshirish bo'yicha pedagogning tartiblangan faoliyati.O'rganish - anglash, mashq qilish, va egallangan tajribalar asosida xulq-atvor va faoliyatning yangi shakllarini egallash jarayoni, oldin egallanganlari o'zgaradi.O'qitish - qo'yilgan maqsadga erishishga yo'naltirilgan pedagog bilan o'quvchilarning tartiblangan o'zaro harakati.3. Assesment” inglizcha “assessment” so’zidan olingan bo’lib, “baho”, “baholash” ma’nolarini bildiradi. Assesment metodi talabalarning bilim, ko’nikma va malakalari darajasini har tomonlama, xolis baholash imkoniyatini ta’minlovchi topshiriqlar to’plami bo’lib, u biografik anketa, ta’lim sohasidagi yutuqlar bayoni, o’quv individual topshirig’i, bahs- munozara, intervyu, ijodiy ish, test, individul keys, taqdimot, ekspert kuzatishi, rolli hamda ishbilarmonlik o’yinlari kabilardan tashkil topadi. Bu metod asosan quyidagi uch maqsadga xizmat qiladi:talabalarning bilim, ko’nikma va malakalarini har tomonlama, xolis baholash;talabalarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirish imkoniyatlarini aniqlash;talabalarning bilim, ko’nikma va malakalarini rivojlantirishga xizmat qiladigan istikbol reja (maqsadli dastur)ni shakllantirish.

30-bilet
1. Didaktika pedagogika nazariyasining nisbatan mustaqil qismi bo'lib, unda o'qitish jarayonining umumiy qonuniyatlari ochib beriladi. Didaktikaning so'zma-so'z tarjimasi "ta'lim nazariyasi" ma'nosini anglatadi. Didaktika "yunoncha" so'zdan olingan bo'lib, "didacticos" - o'rgatish, o'qitish ma'nosini bildiradi.Bu atamani nemis pedagogi V.Ratke (1571-1635) fanga kiritgan, deb hisoblanadi. Didaktika nomi ostida fanni nazariy va metodologik asoslarini tadqiq qiladigan ilmiy fanni tushundi.."Didaktika" atamasi ilk bor nemis pedagogi Volfgang Ratkening "Didaktika yoki ta'lim san'ati" (1613-yil) deb nomlangan ma'ruzasida qo'llanilgan.2. Yangi mavzuni o’tish darsida yangi mavzuni o’tish kerak ekan deb mashq qildirish yoki o’tgan mavzularni qaytarish mumkin emas deganlari noto’g’ri. O’quvchilarga biron nazariy mavzuni amaliyotga tadbiqini o’rgatganimizda, shu ishni qanday bajarilishini o’quvchilarning o’zlariga taklif etamiz. Bu ishlarni bir necha bor o’zlari sekin - asta shu ishni bajarishga ko’nikma hosil qiladilar. Shunday qilib oxirgi tegishli natijaga erishamiz. Yangi bilimlarni bayon qilish darsining tuzilishi:a) tashkiliy qism;b) yangi mavzuni bayon qilish;d)o‘rganilgan materialni mustahkamlash;e) uy vazifasini berish.3“ZIG-ZAG” STRATEGIYASI (metodi)Metodi o‘quvchilar bilan guruh asosida ishlash, mavzuni tezkor va puxta o‘zlashtirishga xizmat qiladi.Metodning afzalligi quyidagi jihatlar bilan belgilanadi:1. O‘quvchilarda jamoa (yoki guruh) bo‘lib ishlash ko‘nikmasi shakllanadi;2. Mavzuni o‘zlashtirishga sarflanadigan vaqt tejaladi.“Zig-zag” strategiyasini qo‘llash jarayonida quyidagi harakatlar amalga oshiriladi:-sinf o‘quvchilari bir necha (5-7 ta) guruhga bo‘linadi;-yangi mavzu mohiyatini yorituvchi matn ham tegishli ravishda 5-7 ta qismga ajratiladi;-har bir guruhga mavzuning muayyan qismi (1-matni, 2-matni, … ) beriladi va uni o‘rganish vazifasi topshiriladi;-belgilangan vaqt mobaynida guruhlar matn ustida ishlaydilar;-shu taxlitda mavzu mohiyatini yorituvchi yaxlit matn o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtiriladi.