Ушбу маърузалар матни таълим сощаси «Кимёвий технология ва биотехнология» йыналишларида бакалаврлар тайёрлаш учун «Органик, но

Оксидлаш жараёнларининг тавсифномаси

Оксидлаш жараёни қуйидаги 2 гуруҳга бўлинади: тўла оксидлаш, чала оксидлаш. Тўла оксидлаш натижасида охирги маҳсулот сифатида CO₂ ва H₂O ҳосил бўлади.

C₃H₈  5O₂  3CO₂  4H₂O

Бундай оксидланиш органик ва нефткимё синтези учун мақсадга мувофиқ эмас. Чала оксидлаш эса муҳим аҳамиятга молик бўлиб, уни қуйидаги 3 гуруҳга бўлиш мумкин:

1. Углерод занжирини узилмасдан содир бўладиган оксидлаш.
Бунда занжирдаги углерод атомлари сони оксидлаш жараёнидан сўнг ҳам ўзгармай сақланиб қолади. Масалан:

+0,5O₂

CH₃–CH₂–CH–CH₃
|
OH

+0,5O₂

C H₃–CH₂–CH₂–CH₃  H₂O

O₂
–H₂O

CH₃–CH₂–CH–CH₃

||
O

CH₂CH–CH₃ CH₂CH–CHO  H₂O

C₆H₅CH₃ C₆H₅CHO C₆H₅COOH

Шунингдек, эпоксидланиш ҳам углероди занжирининг узилмасдан содир бўладиган оксидланиш жараёнларига киради. Буни қуйида кўришимиз мумкин:

CH₂CH₂ (CH₂–CH₂)O

RCHCH₂ R–CO–CH₃

R–CHCH₂  H₂O₂  R–CН(ОН)–CH₂(ОН)

2. Деструктив оксидлаш.
Бундай оксидланишда углерод-углерод, углерод-қўшбоғ, углерод ароматик-ароматик боғларнинг узилиши ҳисобига реакция боради. Буни қуйидагича ифодалашимиз мумкин:

CH₃–CH₂–CH₂–CH₃ 2CH₃COOH

 2СO₂ + 2H₂O