Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti turizm va mehmonxona xo

1-jadval

Korxonada sifatni boshqarishning usullari va ularni joriy etish vositalari

Sifatni boshqarish usullari	Korxonada sifatni boshqarish usullarida joriy etiladigan vositalar
	Ichki	Tashqi
Tashkiliy (ma’muriy)	a) korxonada sifat menejmenti sistemasini joriy etish bo‘yicha direktorning buyrug‘i; b) sifat menejmenti sistemasi-ni hujjatlashtirish; v) xodimlarga yuqori ko‘rsatkich-lari uchun tashakkurnoma e’lon qilish va pul mukofoti berish.
Ijtimoiy – pssixologik	a) sifat krujoklari; b) korxonada sifatni oshirishga yo‘naltirilgan korporativ madaniyatni shakllantirish	a) sifat bo‘yicha konkurslar o‘tkazish; b) sifat bo‘yicha mukofotlar bilan taqdirlash (xalqaro, milliy va boshqalar)
Texnik – texnoloik	a) statistik sifat nazorat; b) texnologik jarayonlarning parametrlarida aniqlangan xavf – xatarlarni bartaraf etish.
Iqtisodiy	a) xodimlarning ishi sifatini rag‘batlantirish sistemasini ishlab chiqish; b) sifat kategoriyalari bo‘yicha narx o‘rnatish; v) korxonada sifat menejmenti sistemasini joriy etganlik uchun ishlarni moliyalashtirish.	a) tovarning iste’mol narxiga mos raqobatbardoshligini ta’minlash uchun xarajatlarni optimallashti-rish; b) korxonaning sifat menejmenti sistemasi sertifikatsiyasi bo‘yicha ishlarga to‘lovlar.

Sifatni boshqarishning bu usullaridan foydalanish korxonaning samarali faoliyat yuritishida katta imkoniyatlar yaratib beradi.
Sifatni boshqarishga sistemali yondashuv kam xarajatlar bilan ob’ektning talab etilgan sifat darajasini ta’minlash uchun ishlab chiqarish ob’ektlari elementlarining bir – biriga bog‘liqligini amalga oshirib, maqsadli sistema yaratishni nazarda tutadi.

Korxonada sifatni boshqarishga sistemali yondashuv quyidagi tamoyil-lardan foydalanishni taqoza etadi:

a) maqsadga yo‘naltirilganlik – boshqaruvda chegarani o‘rnatish va boshqaruv qarorlarining aniqligini bildiradi.

b) komplekslilik–mahsulotning hayotiy davrining hamma bosqichlarini, rahbariyat, bo‘limlar va ishlovchi xodimlarning hammasini qamrab oladi;

v) uzliksizlik – bu sistemaning doimiy yaxshilanib borishga mo‘ljallangan boshqaruv jarayonini ta’minlaydi;

g) ob’ektivlik – sifat boshqaruvining haqiqatdagi holatini ko‘rsatadi va boshqaruv xodimlarini malakasiga qarab tanlanishini ta’minlaydi;

d) optimallik – sifat boshqaruvining samaradorligini va shu asosda butun sistemaningsamarali ishlashini ko‘zda tutadi.

Korxonanig sifat boshqaruvi sistemasi umumiy, maxsus va ta’minlovchi podsistemalardan tashkil topadi.

Sifat boshqaruvining umumiy podsistemasiga quyidagilar kiradi:

1. 
   mahsulot sifatini rejalashtirish va prognozlash;
   
2. 
   mahsulot sifatini baholash, tahlil qilish va hisobga olish;
   
3. 
   mahsulot sifatini rag‘batlantirish va bu uchun javobgarlik;
   
4. 
   mahsulot sifatini nazorat qilish.
   

Sifatni boshqarishning maxsus podsistemasiga quyidagilar kiradi:

1. 
   standartlashtirish;
   
2. 
   mahsulotni sinash;
   
3. 
   yaroqsiz mahsulot chiqarishning oldini olish;
   
4. 
   moslik va sertifikatlashtirishni baholash.
   

Sifatni boshqarishning ta’minlovchi podsistemasiga esa quyidagilar kiradi:

1. 
   huquqiy ta’minot;
   
2. 
   axborot ta’minoti;
   
3. 
   moddiy – texnik ta’minot;
   
4. 
   metrologik ta’minot;
   
5. 
   kadrlar ta’minoti;
   
6. 
   tashkiliy ta’minot;
   
7. 
   texologik ta’minot;
   
8. 
   molyaviy ta’minot.
   

Sifat boshqaruvi sistemasi – korxona (tashkilot) boshqaruvi sistemasining muhim tarkibiy qismi hisoblanib, mahsulotning sifatini oshirish hisobiga mijozlarning, tomonlarning talabini qondirishni maqsad qilib qo‘yadi.

Sifat sohasida qo‘yilgan maqsadlar korxonaning boshqa maqsadlarini to‘ldirishga xizmat qiladi. Korxonaning har xil boshqaruv sistemalari sifatni boshqarish sistemalari bilan menejment sistemasiga birlashib faoliyat yuritsagina ko‘zlangn maqsadga erishadilar.

Sifatni boshqarish strategiyasi korxonada sifat strategiyasini shakl-lantirish va joriy etishni ko‘zda tutadi. Sifat strategiyasi deganda sifat sohasida maqsadga erishishning qoidasi va usullari majmui tushuniladi.

Sifat strategiyasini shakllantirishning asosiy elementlari quyidagilar hisoblanadi:

1. 
   korxona sifat doirasida qo‘ygan strategik istiqbolli maqsadlar;
   
2. 
   tashkilotning faoliyati yo‘nalishlari;
   
3. 
   sifat sohasida strategik maqsadlarga erishish uchun instrumen-tariy va boshqalar.
   

Sifat strategiyasi bilan sifat sohasidagi siyosat chambarchas bog‘liqdir.

Sifat sohasidagi siyosat deganda korxonada sifat sohasida rahbariyat tomonidan rasmiy shakllantirilgan maqsadli faoliyati va umumiy ko‘rsatmalari tushuniladi.

Shunday qilib, sifat strategiyasi sifat sohasida maqsadga erishish usullari va qoidalarini anglatsa, sifat sohasidagi siyosat esa bu maqsadga erishish uchun korxona faoliyatini yanada aniqlashtiradi.

Tashkilotning rahbari sifat sohasidagi siyosatga asoslanib sifat sohasida aniq maqsadlarni qo‘yadi.

Raqobatli bozor sharoitida tijorat tashkilotining global maqsadi – foydani maksimallashtirishdan iborat. Shu sababli, sifat menejmenti usullari va modellarini joriy etish hisobiga sifat muammosini hal etishi korxonaning asosiy maqsadi bilan chambarchas bog‘langandir.

Sifat sohasidagi tajribalarning tahlili shundan dalolat beradiki, ko‘pchilik holatlarda iste’molchilar va xodimlarning talabi qondirilmasdan qoladi. G‘arb mamlakatlarida sifat bo‘yicha yapon mutaxassislarining tamoyili keng qo‘llaniladi: “Sendan keyingi texnologik jarayonni bajaruvchi – sening iste’molchingdir. Har bir xodimning ishining samaradorligi bir tomondan rahbariyatning to‘g‘ri, oqilona rahbarligiga bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi tomondan, har bir xodimning ishga mas’uliyat bilan yondashuviga va bir – biriga qanday munosabatda bo‘lishiga ham bog‘liq. Bu esa korxonada “korporativ madaniyat” ning shakllanishiga olib keladi.

Korxonaning sifatni boshqaruv sistemasi sifatni boshqarishning har xil model, usul va vositalariga asoslangan bo‘lishi mumkin. Lekin har bir korxona o‘zining tarmog‘ining o‘ziga xosligi rivojlanish strategiyasi qarab o‘ziga mos keladiganini tanlaydi.

Quyidagi 1 – rasmda korxonada sifatni boshqarishning strategik konturi keltirilgan.

Қонуний ва меъёрий – ҳуқуқий тартиб






Ташкилотнинг (корхонанинг) сиратегик ривожланиши, миссияси

Сифатнинг стратегик бошқаруви

Сифатни бошқа-ришнинг модели, усуллари ва воситалари

Ташкилотнинг (корхонанинг) маданияти сифати

Сифат стратегияси


Сифат соҳасида сиёсат ва мақсад



Сифат мененжменти системаси






Сифатнинг техник бошқаруви