Urganch davlat universiteti «texnologik jarayonlarni loyihalash» fanidan

Kompozitsion markaz

Har qanday kostumning timsoliy yechimi uning butun tuzi lishida namoyon bo‘lib, aynan kompozitsion markaz orqali o‘tkir yangraydi: bu yerda uning eng kuchli vositalari qo‘llanadi hamda aksent – kostum kompozirsiyasi kulminatsiyasi ham joylashadi.

Kostumda kompozitsion markazning aniq ifodalanishi uning asosiy funksiyasi xarakteriga bog‘liq. Ishchi kostumda kompozitsion markaz o‘z joylashuvi (qo‘llar ishchi zonasi sohasida), detalning aniq yechimi (cho‘ntaklar, belbog‘) va furniturasi bilan ishlab chiqarish kiyimi qulayligini ifodalashi kerak. Bunday kostumning estetik yechimi baxyaqatorlar turi, detallar konfiguratsiyasi, yoqa, cho‘ntaklar va belbog‘, qadalish prinsipi, gazlama rangini tanlashda namoyon bo‘ladi. Tantanali kostumda kompozitsion markaz ushbu kostum asosiy estetik xususiyatlar to‘plovchi funksiyalarini bajara boshlaydi va butun shakl bo‘ylab erkin joylasha oladi, bu aniq timsoliy yechim talablariga bog‘liq bo‘ladi.

Kompozitsion markazning qabul qilinishi kostumning butun tuzilishi bilan tayyorlanadi. Qism va detallar masshtabini aniq lashdan boshlab, keyin simmetriya vositalari, proporsional nisbatlarni aniqlab, hajmlar, detallar, furnitura joylashtirilishi va tashkil etilishi ro‘y beradi (u yoki bu ritm turi yordamida). Hammasi kostumda asosiy narsaning qabul qilinishiga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak (1.4-rasm).



1.4-rasm. Kompozitsion markaz:

a – aksentning bosh kiyimda joylanishi; b – aksentning yoqa oldida joylanishi; d – aksentning belbog‘da joylanishi.

Kompozitsion markaz ko‘pincha kostumning ustki qismida joy lashadi, bunda aksent kishi individual xususiyatlari bilan mos lashishi kerak (nafaqat tashqi, balki uning xarakteri bilan ham), ya’ni kostum aksenti yuz oldida joylashganda yuzdan qiziqroq, ahamiyatliroq bo‘lmasligi kerak. Kompozitsion markaz erkin joylashgan hollarda, uning aksenti xarakteri u joylashgan figura qismi bilan aniqlanadi.