Urganch davlat universiteti «texnologik jarayonlarni loyihalash» fanidan

Download 8,23 Mb. bet 12/32 Sana 19.09.2021 Hajmi 8,23 Mb. #179076

Bog'liq
Rajabov Rajabboy kurs ishi

Bu sahifa navigatsiya:

• Axborot bilan ijodiy ishlash jarayoni

1.2-rasm. Kostum yechimida assotsiativ obraz: gazlama- ning o‘zbek motivlari asosida bezatilishi.

ler kiyimni ommaviy ishlab chiqarish bilan birga ilgari suriluvchi kundalik masalalarni hal etishi lozim. Shunday qilib, kostum kompozitsiyasi ijodiy yechimi qamrovi juda keng.

Rassom ijodida g‘oyalarni qayerdan oladi? Ijodiy fikr qanday tug‘iladi? Rus fiziologi I.P. Pavlov inson asab faoliyati jarayonlarining mohiyati va mexa nizmini ochib berdi, bosh miya ijodiy faoliyati, anglash jarayonlarini tushunish kalitini berdi.

Anglash – psixologik jarayon bo‘lib, u tufayli inson borliqdagi buyum va hodisalarni ularning muhim belgilarida aks ettiradi, ular orasidagi turli bog‘liqliklarni ko‘rib chiqadi.

I.P. Pavlov ong atrof-muhit buyumlari bilan yaqin bog‘langan oddiy assotsiatsiyalarga asos lanishini aniqladi. Bu fikr tug‘ilish paytidir. Oddiy assotsiatsiyalar ancha murakkab fikrlarga olib keladi. Shunday qilib, ongning ijodiy faoliyatiga insonning atrofdagi dunyo bilan o‘zaro ta’siri zamin bo‘lib xizmat qiladi. Bu o‘zaro ta’sir qanchalik turli bo‘lsa, fikr harakati uchun rag‘bat ko‘proq bo‘ladi.

Rassomning atrofdagi dunyo bilan o‘zaro ta’siri uning tabiatni, undagi go‘zallik shakllarini, inson jamiyati moddiy va ma’naviy madaniyatini o‘rganishida ifodalanadi.

Tabiatga murojaat uyg‘un mohiyatni izlashni ko‘zda tutadi (organizmning biologik funksiyasi). Organizmning yashash shakl lari (usullari), plastik ifodaliligi, rang va faktura munosabatlari bio logik obyekt emotsional ifodaliligini ochib beradi.

Moddiy va ma’naviy madaniyat obyektlariga inson jamiyatining ijodiy manbalar sifatida murojaati hislar madaniyatini, katta bilimni talab etadi, chunki, ular o‘z yaratuvchisi davri ning muayyan dunyoqarashini o‘z ichiga oladi, bu obyektning xususiyatlari va sifatlarining o‘zaro ta’siri orqali namoyon bo‘ladi. Shuning uchun bu obyektlar tahlili – juda murakkab jarayon va keyingi ijodiy fikrlarida undan foydalanish mumkin bo‘lgan xususiyatlarni ajratish katta ehtiyotkorlik bilan amalga oshiri lishi kerak.

Sxemada (1.1-sxema) ko‘rsatilgan ma’lumotlar topshiriq yechimini izlashdagi ijodiy jarayonning samarali, ongli tomonini aks ettiradi. Bunda topshiriqni bajarishdagi aniqlik ijodiy izla nish xarakterini, vositalarning tanlanishi xarakterini shartlaydi va ko‘p jihatdan ishning muvaffaqiyatini hal etadi.

1.1-sxema Axborot bilan ijodiy ishlash jarayoni

Bu jarayon bilan bir vaqtda rassom ijodiy faoliyatida boshqa samarasiz, anglanmagan jarayon ro‘y beradi, biroq u ko‘pincha bu ishning yakuniy natijasiga muhim ta’sir ko‘rsatadi.

Bu jarayonga ongning mantiqiy uskunasi tomonidan ishlov be rilmaydi (ikkinchi signal tizimi), unda mantiqiy nuqtayi nazardan nomuvofiqlik, izchilsizlik va hokazo bo‘lishi mumkin. Biroq ongli harakat bilan qamrab olinmagan materialga asoslanib, bunday jarayon ko‘pincha kerakli paytda ongli, samarali harakat doirasiga kiritilmagan, biroq yakuniy natijaga erishish uchun zarur bo‘lgan materialni taqdim etadi. Ijodiy fikrning bu ish jarayoni intuit siya deb ataladi.

Xotirani turli shakl tasavvurlari bilan boyitish, bu tasavvurlarni to‘plash keyinchalik undan yangi obrazlar yaratish mumkin bo‘lgan zarur materialni tashkil etadi.

Hatto eng fantastik namunalar mazmunini o‘rganish, ongimizda haqiqiy mavjud predmetlar aks ettirilishi uyg‘unliklaridan ibo rat ekanligini ko‘rsatadi.

Tasavvur kishining borliqni aks ettirishning o‘ziga xos shaklidir. U mavjud tasavvur va tushunchalarni o‘zgartirish va ular asosida obrazlar yaratishdan iborat bo‘lib, ularning amaliy amalga oshirilishi, moddiy va ma’naviy qadriyatlar paydo bo‘lishiga olib keladi.

Tasavvurdagi obrazning yaratilishi predmet va hodisalarning dastlabki amaliy yoki aqliy tahlilini ko‘zda tutadi. Tahlil natija sida ajratilgan predmetning qism va belgilari solishtiriladi, yangi, hozirgacha uchramaganiga sintezlanadi. Natijada haqiqiy borliq kishi tomonidan o‘zgartirilgan, yangi ko‘rinish va mazmunda aks ettiriluvchi obraz yoki obrazlar tizimi yaratiladi. Kostum yangi turini izlashda shaklning izlanishi muhimdir. U kelishi mumkin:

• 
  biron-bir badiiy manba tomonidan assotsiativ yechim yo‘li bilan (tabiiy materiallar shakli, texnika, me’morchilik, amaliy san’atlar, tarixiy va xalq kostumi elementlari va shakllari bilan);
  
• 
  biron-bir ijodiy manba bilan o‘xshashlikda (tarixiy, xalq yoki zamonaviy kostumi bilan);
  
• 
  yangi yechimni izlash jihatidan (bu holda muallif intuit-siyasi muhim bo‘lib, u turli bilimlar, badiiy mahorat, kostumning rivoj lanish mantig‘ini tushunish bilan mustahkamlanadi).
  

Ko‘zda tutilgan mahsulot shakli fakturasi va rangini izlash biron narsa bilan anologiya yoki assotsiativ, biroq shakldan ko‘ra boshqa sohalarda o‘tishi mumkin. Ushbu kishi obrazi bilan bog‘liq yangi obrazda yaratiluvchi turli tasavvurlar assotsiatsiyasi zanjiri paydo bo‘ladi.

Tanlangan aniq manba asosida (1.3-rasm) yangi kostum turini yaratish bo‘yicha ijodiy ish ba’zi ma’lum usullarni o‘z ichiga

Download 8,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: