Urganch davlat universiteti «texnologik jarayonlarni loyihalash» fanidan

Statiklik va dinamiklik

Kostum shakli statikligi bu shaklning butun tuzilishi, geometrik asosning o‘zida tinch, barqarorlik, o‘zgarmas holatini ajratib ifodalanishidir. Kvadrat, aylanaga yaqin kostum shakli statik. Kompo zitsiya barcha elementlarini o‘z o‘qiga nisbatan aniq joylashtiruv chi simmetriya biron harakatga yo‘l qo‘ymaydigan qattiq tartibni ta’minlaydi. Bunga elementlarning ham ular orasidagi masofaning ham bir xil takrorlanishiga asoslangan metrik qator yordam beradi.

Dinamiklik statiklikka qarama-qarshi holat. U hayotni, rivoj lanishni ifodalaydi. Dinamik kompozitsiya negizida «oltin kesi lish» jonli proporsiyalari va unga yaqin oddiy hamda samarasiz nisbatlar yotadi. Ular ritmik o‘lcham, kostum shaklining dinamik qismlarga ajralishi, rang va materiallar fakturasining nisbatlariga bosh bo‘ladi.

Shakl qismlari va elementlarining fazoviy tashkil etilishi simmetriya orqali amalga oshiriladi. Bu yerda kontrastlar va nyuanslar yonma-yon mavjud bo‘ladi. Har qanday rivojlanish faol harakat va nisbiy tinchlik holatlari bilan tavsiflanadi.

Kompozitsiya ham muallif g‘oyaviy yo‘nalganligidan eng umumiy qonuniyatlarni aks etuvchi tizim sifatida o‘z vositalari bilan u yoki bu hayot namoyonligini ta’kidlaydi. Kishining bu ichki faolligi kos tum kompozitsion yechimida o‘z aksini topadi. Kost umning shakli barcha xususiyatlari bo‘yicha absolut statikligi g‘ayritabiiy holat.

Kostum, odatda, dinamik boshlanishlarning o‘zaro singishi da tuziladi: asimmetriya simmetrik kompozitsiyada namoyon bo‘ladi, metrik qator kostum kompozitsiyasining eng sodda ele mentlari haqida gap ketganda harakat qiladi (tugmalarni joylashtirish va taxlamalar hosil qilish), ko‘pincha davriy ritm va ritmiy tartibdan foydalaniladi, kostumda dinamik proporsiyalar afzal ko‘riladi. Kompozitsiyaning kuchli vositasi bo‘lgan rang ham o‘zining nyuans va kontrast nisbati bilan ko‘p hollarda kostumning uyg‘un yaxlit shaklida dinamik asosni ta’kidlab ko‘rsatishga yordam beradi.