Urganch davlat universiteti «texnologik jarayonlarni loyihalash» fanidan

1.5-rasm. Frontal siluet (a) va aniq kostum profil silueti (b).

hokazolar uchun maxsus kiyim va kostumlar bunga misol bo‘ladi.

Kostum shakli uning estetik to‘g‘ri yechimida maqsadga muvofiq va ifodali bo‘ladi: bunda siluetni aniq lash, kostum qismlari proporsional nisbatlari to‘g‘riligi, detallar ritmik tuzilishi yaqqolligi, kostum rang tuzilishi uning vazifasiga mos kelishi ko‘zda tutiladi.

Kostum shaklini uch o‘lchamga ega hajmiy-fazoviy obyekt sifatida qarash kerak.

Kostum shakli uning siluetini tavsiflaydi. Kostum silueti deb hajmli shaklning uning xususiyat-

larini ajratib ko‘rsatuvchi tekislikda ifodalanishiga aytiladi. Kostumda moda yo‘nalishlarining almashuvi siluetlar almashuvi bilan xarakterlanishi bejiz emas. Kostum silueti yelka chiziqlari va mahsulotning qomat qismi, yeng boshi, bel chizig‘i darajasi va pasti xarakteri ga bog‘liq.

Odatda kostum shaklini frontal va profil siluetlar tavsiflaydi (1.5-rasm).

Kiyim ishlab chiqarish industrial negiziga o‘tish va kostumda shakl larning umumiy ixcham-

lashtirilishi bilan uch yetakchi siluet mustahkamlangan: to‘g‘ri, yarim

1.6-rasm. Kiyim siluetlari:

a — yoshlar; b — katta yoshli ayollar.

yotuv chi va belga tushuvchi. Keyinchalik siluetni yosh belgisiga ko‘ra bo‘linishi o‘rnatildi: o‘smir qiz kostumi silueti, yosh ayol kos tumi silueti va katta yoshli ayol kostumi silueti. O‘smir qiz kostumi siluet dinamikligi bilan farq lanadi (1.6-rasm, a). Yosh ayol kostumi lirik, jozibali siluetga ega. Katta yoshli ayol kostumi elegantli, odatda siluet plastik yopiqligi bilan farqlanadi (1.6-rasm, b).

Siluetning estetik qabul qilinishi va ifodaliligi ko‘p jihatdan kostum shaklining texnik ishlab chiqilishi sifati bilan aniqlanadi. Shakl ning kons truktiv tuzilganligi siluet xarakte rini aniqlaydi. Biroq qaytarma bog‘lanish ham bo‘lishi mumkin – bir silu etning o‘zi ni qator hollarda turli konstruktiv yechimlar bilan olish mumkin.

Siluetlarni figuraga yotish darajasiga ko‘ra (yarim yotuvchi, belga tushuvchi, erkin, kengaytirilgan, pastga toraytirilgan) va geo metrik shakl ko‘rinishi bo‘yicha tasniflash mumkin.

Bu belgilar bo‘yicha siluetlarni taqqoslash, kostum shaklla rini qiyoslash mumkin. Kostum asosiy qismlarining barcha bezak qatlamlari, detallarida doimo aniq bo‘lmasa ham, taxminiy u yoki bu geometrik shaklni ko‘rish mumkin (1.7-rasm).

1.7-rasm. Siluetning geometrik asosi.

Siluet o‘zgarishi belgisi shakl geometrik ko‘rinishining o‘zgarishi bo‘lib u nafaqat konfiguratsiya, balki kattaligi bo‘yicha ham o‘zgaradi (1.8-rasm). Shakldagi bir elementning o‘zgarishi uning boshqa elementlarining o‘zgarishiga olib keladi.