Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

1.2.3 - rasm. Guruch turlari
Makkajo’xori ham muhim ahamiyatga ega ekin hisoblanadi. Makkajo‘xori
issiqsevar, yorug‘sevar, qurg‘oqchilikka ancha chidamli bahorgi
ekin, tuproq harorati 10°С bo‘lganda, 10-12 kunda unib chiqadi. Maysalari -2-3°С
sovuqqa chidaydi. Kuzda – 3° da sovuq uradi va oziqalik sifati pasaytiradi.
Makkajo‘xorini asosiy ekin tarzida ekish uchun yer kuzda 28-30 sm chuqurlikda
shudgorlanadi, gektariga 10-35 t go‘ng va 60-80 kg sof fosfor hisobida o‘g‘it
solinadi. Erta bahorda borolanadi yoki yoppasiga kultivatsiya qilinadi. Urug‘lar
qator oralari 60, 70 va 90 sm qilib makkajo‘xori seyalkalarda qatorlab 6-8 sm
chuqurlikda ekiladi. Har gektar maydonga 20-25 kg meʼyorda urug‘lik sarflanadi.
O‘suv davrida 2 marta – birinchisida gektariga sof 70-80 kg azot, 60-80 kg fosfor,
Ikkinchisida 80-100 kg azot, 50 - 60 kg fosfor, 40 - 50 kg kaliy hisobida
oziqlantiriladi., 2-3 marta kultivatsiya qilinadi, 4-6 marta sug‘oriladi.
Hozirgi kunda O‘zbekistonda makkajo‘xorining 79 nav i yetishtiriladi.

1.2.4 – rasm. Makkajo’xori

Respublikamizda arpa ham ko’p ekiladi.Arpa–boshoqdoshlarga mansub bir,

ko‘p yillik don o‘simligi. Vatani Old Osiyo. Biologik xususiyatlarga ko‘ra, kuzgi
va bahorgi turlarga bo‘linadi. Poyasi poxolpoya, 4-6 ta bo‘g‘imli, bo‘yi 30-35 sm
dan 130-134 sm gacha. To’pguli boshoq. Mevasi pardali yoki yalang‘och don,
rangi sarg‘ish, och jigarrang va och kulrang. 1000 ta doni vazni 30-60 g. Donida
64,6 % uglevod, 13% suv, 2% oqsil, 5,5% kletchatka, 2,1% yog‘, 2,8% kul
moddasi bor. Bahorgi arpaning vegetatsiya davri 55-110, kuzgisiniki 180-210 kun
(nav xususiyatlari va ekiladigan hududlarga qarab). Arpa o‘zidan changlanuvchi
o‘simlik, guli yopiq, maysalari 4-5°C da unib chiqadi, o‘sib rivojlanib borishi
uchun qulay harorat 22°C. Arpa issiqqa chidamli o‘simlik, havo quruqligini
yaxshi ko‘taradi. Xalq xo‘jaligida arpadan xilma-xil maqsadlarda (oziq-ovqat,
yem, pivo sanoati uchun xom ashyo) foydalaniladi. Juda erta quruq jazirama issiq
boshlanmasidan oldin (mayning oxiri – iyun) pishib yetiladi. Sug‘oriladigan
maydonlarda har gektaridan 50 s gacha hosil beradi.
Hozirgi kunda O‘zbekistonda arpaning 22 navi yetishtiriladi.