Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

2.2.1 –jadval. Don ekinlarining tarkibidagi moddalar miqdori2.2.5 –jadval. Don ekinlarining tarkibidagi moddalar miqdori


Oʻzbekistan Respublikasida Dehqonchilikda tub burilishlarning huquqiy
asoslarini yaratadigan "Yer toʻgʻrisida" (1990), "Suv va suvdan foydalanish
toʻgʻrisida" (1993), "Dehqon xoʻjaligi toʻgʻrisida", "Fermer xoʻjaligi toʻgʻrisida",
"Qishloq xoʻjaligi kooperativi (shirkat xoʻjaligi) toʻgʻrisida" (1998) va boshqa
qonunlar, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasining Yer kodeksi (1998) qabul
qilindi va amalga kiritildi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil
22-fevraldagi 87-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining o‘z ahamiyatini
yo‘qotgan ayrim qarorlarini o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida
(O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘z ahamiyatini yo‘qotgan
qonunchilik hujjatlarini qayta ko‘rib chiqish tizimini joriy etish orqali mamlakatda
ishbilarmonlik muhitini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 27-
sentabrdagi PF-6075-son Farmoni)”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Yer-suv resurslaridan oqilona foydalanishni tashkil etish, qishloq xo‘jaligi ishlab
chiqaruvchilari tomonidan sholi yetishtirish samaradorligini oshirish asosida
aholining guruchga bo‘lgan ehtiyojini ta’minlash maqsadida Vazirlar Mahkamasi
qaror qiladi:
1.O‘zbekiston Respublikasi Makroiqtisodiyot va statistika vazirligi, Qishloq va
suv xo‘jaligi vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi,
viloyatlar hokimliklarining kutilayotgan suv ta’minotini hisobga olgan holda
2002-yilda sholi ekiladigan maydonlar, sholi yetishtirish va uni davlat
resurslariga sotish hajmlari to‘g‘risidagi taklifiga 1-ilovaga muvofiq rozilik
berilsin. Farg‘ona vodiysi va 1-ilovada ko‘rsatilmagan boshqa viloyatlar
xo‘jaliklarida sholi ekish qat’iy taqiqlansin.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatida sholi ekin maydonlari faqat
ixtisoslashtirilgan xo‘jaliklar hududlarida joylashtirilsin. Shu bilan birga sholi ekin
maydonlarining Qoraqalpog‘iston Respublikasining qirg‘oq bo‘yidagi yerlarida va
janubiy tumanlarida joylashtirilishiga yo‘l qo‘yilmasin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi “O‘zdonmahsulot”
davlat-aksiyadorlik korporatsiyasi, O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi ilmiy-ishlab
chiqarish markazi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va
viloyatlar hokimliklari bilan birgalikda 2002-yilda sholining yuqori hosilli,
ertapishar navlarining qulay agrotexnik muddatlarda, suv kafolatli beriladigan
tumanlarda ekilishini ta’minlasinlar. Yer resurslaridan samarali foydalanish
maqsadida sholini ko‘chat usulida ekish texnologiyasi keng qo‘llansin, buning
uchun mavjud maxsus texnika-parkidan foydalanilsin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Vazirlar Kengashi va Xorazm viloyati hokimligi suvdan oqilona
foydalanish bo‘yicha hamda kollektor va kanallarni tozalash, ularning tubini
chuqurlashtirish, shuningdek tashlanma suv havzalaridagi mavjud suvlardan
foydalanish hisobiga qo‘shimcha suv resurslarini jalb etish bo‘yicha tadbirlarni
ishlab chiqsinlar va amalga oshirsinlar. Kollektor-drenaj suvlarini chiqarish uchun
qo‘shimcha nasos agregatlari o‘rnatilsin.
4. O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlarga 2002-yil sholi hosilidan urug‘lik
yetishtirish va “O‘zdonmahsulot” davlat-aksiyadorlik korporatsiyasi korxonalariga
yetkazib berish bo‘yicha 2-ilovaga muvofiq topshiriq belgilash to‘g‘risidagi taklifi
qabul qilinsin.
Belgilab qo‘yilsinki, urug‘chilik xo‘jaliklari davlat resurslariga tovarbop sholi
sotishni faqat urug‘lik sholi g‘amlash topshiriqlari bajarilgandan keyingina amalga
oshiradilar.
5. O‘zbekiston Sholichilik ilmiy-tadqiqot institutining boshlang‘ich urug‘chilikni
amalga oshirishini, sholi navlarining asosiy originatori va ularning yagona
yetishtiruvchisi, shuningdek yuqori reproduksiyali — superelita va elita urug‘lik
yetkazib beruvchi ekanligini e’tiborga olib, 2002-yilda O‘zbekiston Sholichilik
ilmiy-tadqiqot instituti davlat resurslariga tovarbop sholi sotishdan ozod qilinsin.
6. “O‘zdonmahsulot” davlat-aksiyadorlik korporatsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi
Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar
Kengashi va viloyatlar hokimliklari bilan birgalikda tovarbop sholi xarid qilish
yuzasidan kontraktatsiya shartnomalari tuzilishini 2002-yil 1-maygacha
ta’minlasinlar.
7. “O‘zdonmahsulot” davlat-aksiyadorlik korporatsiyasi va O‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Davlat ehtiyojlari uchun xarid
qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining hisob-kitob jamg‘armasi 2002-yil 1-
avgustgacha sholichilik xo‘jaliklariga tovarbop va urug‘lik sholi davlat xaridlari
umumiy summasining 50 foizgachasi miqdorida bosqichma-bosqich avans berib
borishni amalga oshirsinlar.
8. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi
bilan birgalikda tovar va urug‘lik uchun xarid qilinadigan sholining xarid
(shartnomaviy) narxlari bo‘yicha 2002-yil 1-avgustgacha taklif kiritsin.
9. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining Davlat maslahatchisi I.H. Jo‘rabekov va O‘zbekiston Respublikasi
Bosh vazirining o‘rinbosari N.S. Yusupov zimmasiga yuklansin.
Vazirlar Mahkamasining Raisi I. KARIMOV

Xulosa
Respublikamizda donchilik turli viloyatlarda turlicha tarqalgan. Milliy
xususiyatlarimizdan kelib chiqqan holada shuni aytish kerakki non
va non mahsulotlari xalqimizning dasturxonida muhim ahamiyat kasb etadi.
Don ekinlari asosiy oziq-ovqat mahsulotlari bo‘lgan don va yorma
yetkazib beradi.Don ekinlarining d o n id an un, u n d an esa non va non
mahsulotlari tayyorlanadi. G‘alla ekinlarining doni yuqori quvvatli oziqa bo ‘lib,
chorvachilikni omixta yem, dag‘al va shirali oziqa bilan ta ’minlaydi. Bundan
tashqari g ‘alla ekinlarining doni sanoatda qayta ishlanib, kraxmal, spirt va
boshqa bir qator mahsulotlar olinadi. Demak, don ekinlari sanoatning eng
muhim xom ashyosi hisoblanadi. Donchilik qishloq xo‘jaligining eng
muhim tarmog‘idir. Ekin maydoni jihatidan ham don ekinlari boshqa
qishloq xo‘jalik ekinlari orasida birinchi o ‘rinni egallaydi. Dunyo b o ‘yicha 1
milliard gektardan ortiqroq yerga ekin ekib, dehqonchilik qilinadi.
Respublikamizda eng ko’p bug’doyni Qashqadaryo viloyati yetishtiradi.
O’zbekistonda 2020- yil davomida 7,6 mln. tonna bug’doy yetishtirilgan.
Shundan 885,7 ming tonnasi Qashqadaryo viloyatiga to’g’ri keladi. Bunga
Qashqadaryo viloyatining qulay iqlim sharoiti va dasht yerlarga boyligini
sabab qilib ko’rsatishimiz mumkin.
Mamlakatimizda sholi hozirgacha sugʻoriladigan yerlarda ekilib, iqlim
oʻzgarishlari uning hosildorligiga deyarli taʼsir koʻrsatmaydi. Qurgʻoqchilik
sharoitlarida ham talab qilinadigan agrotexnologiyalarni oʻz vaqtida qoʻllashga
rioya qilinsa, undan yuqori hosil olish mumkinligi amaliyotda oʻz isbotini topgan.
Jahon tajribasida sholi yetishtirishning bir qancha usullari mavjud.
Keyingi yillarda g’allachilikning ustivor suratlarda rivojlantirish bo’yicha katta
amaliy ishlar bajarildi, g’allachilik, paxtachilik qatorida birinchi darajali tarmoqqa
aylandi. G’alla etishtirishni ko’paytirish maqsadida g’allaga lalmikor yerlardan
sug’oriladigan yerlar ham ajratildi.
Respublikada g’alla maydonlarining kengayishi bilan chorvachilik uchun somon
tayyorlash hajmi keskin ko’paydi.
Donli ekinlar salmog’i turli yillarda turlicha bo’lgan. Dastlabki yillarda
hosilni salmog’i past bo’lgan bo’lsa keyinchalik ortib borgan. Donli
ekinlarni tarqalish hududlarni tahlil qilish, o’rganish respublikamiz iqtisodiyoti
uchun ham juda muhim. Negaki xalqimizning asosiy oziq – ovqat mahsulotlari
donli ekinlar hisoblanadi.