Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

II.2. Ózbekistinni 10 ta nodir hayvonlari

4-rasm. Turkiston silovsini
Yirikmushuklar – ovchilar uchun qiziq o’lja, va bu ularni butunlay yo’qolibketishiga olib keldi. Ko’rilgan chora-tadbirlar: ovlashni taqiqlash, Qizilkitobga kiritish va boshqalar turkiston silovsinini “qirilib” ketishidan nobut bo’lishinioldini oladi, lekin brakonyerlardan saqlamaydi. Shu yirtqichlarni o’zlariodamga hujum qilmaydilar. Turkiston silovsini “Halqaro yo’qolib ketish hafidagiyovvoyi fauna va florasini savdosi haqidagi Konventsiya”ning II ilovasigakiritilgan, va ularni tirikligicha tutish jiddiy cheklangan.

5-rasm. Qor qoploni.
Kóplab hayvonlar sport ovlash obyekti va zooparkda ko’rgazmali ko’rinish sifatidayuqori qimmatlanadi. Qor qoplonini quvish natijasida miqdori keskin kamaygan,bu qo’zal hayvonlar yo’qolib ketish arafasida. O’zbekistondagi qor qoploniareal maydoni 10 ming kv. km atrofida, bu jahon areali maydonini 0,5%dan ortiqemas.
3. Kum efasi

6-rasm. Kum efasi
Kum efasidunyoni eng zaharli ilonlar o’ntaligiga kiradi. O’zbekistonda efani “charxiloni” deb atashadi, ya’ni tarjima qilinsa - “shovqinli ilon”. Bu harakatlaribilan efa kobrani eslatadi, u boshini ko’tarib tahdidli turadi, dushmannito’htatish uchun. O’tmishda respublikada har yili 3 000 ga yaqin zaharli ilonlar ovlanar edi.Toshkent, Frunza va Termizdagi ilonlarni saqlash joylarida edilar, u erdafarmatsevtik sanoat va ilmiy tashkilotlar uchun zahar olinar edi. Shu tufaylikum efa populyatsiyasi keskin kamaygan, va u qizil kitobga kiritilgan.

7-rasm. Menzbir suguri
Hozirda Menzbir sug’urini miqdori ko’p emas, uning butun kichgina areali bo’yicha – 40ming jonivordan ko’p emas. Agar sug’urni tabiatda dushmanlarini ko’pligiinobatga olinsa, bu judayam oz miqdor bo’lib chiqadi. Menzbir sug’uriyashaydigan joylarda, yozda ko’pincha qo’y podalari o’tlaydilar. Har bir cho’ponni2-3 yirik iti bor, va ular sug’urlar oviga muljallangan. Qo’ylar esa o’tnishunchalik tepalab va eb tashaydi , natijada sug’urlarga deyarli hech narsaqolmaydi, ular kerakli miqdorda yog’ to’play olishmaydi va bahorda ko’pchiligieguliksizlikdan halok bo’lishadi.