Урганч – 2020 маъруза мавзулари ва унинг ҳажми «Тасдиклайман» Кафeдра мудири

Айрим экинларнинг транспирация коэффициентлари

Экинлар	Транспирация коэффициенти	Экинлар	Транспирация коэффициенти
Ғўза	280–640	Картошка	167–636
Беда	446–1068	Буғдой	231–557
Каноп	450–700	Арпа	258–774
Шоли	250–810	Сули	332–766
Маккажўхори	233–386	Қовун, тарвуз	600–884
Оқ жўхори	240–437	Бутгулли сабзавот экинлари	539–743
Қанд лавлаги	262–397

3. Суғориладиган далалардан сув ўсимликлар транспирацияси ва тупроқ сатҳидан бўладиган буғланишга сарфланади – уларнинг йиғиндиси умумий буғланиш (айрим манбаларда эвапотранспирация ёки сувга бўлган умумий эҳтиёж) деб юритилади. Деҳқончилик учун бу кўрсаткич ғоят муҳим аҳамиятга эга, чунки у ўсимлик ва тупроқнинг сув режими бўйича амалдаги ҳолатни акс эттиради. Умумий эҳтиёжни таъминловчи манбалар бўлиб сувнинг тупроқдаги табиий захираси, ёғин, суғориш суви, сизот сувлар ҳисобланади. Сувга бўлган умумий эҳтиёж миқдори (м³/га ёки мм ҳисобидаги сув қатлами қалинлиги) тупроқ намлиги, ўсимликларнинг физиологик хусусиятлари, метеорологик шароит ва агротехника даражасига боғлиқ ҳолда ўзгариб туради.
А.Н.Костяков (1951) услуби бўйича сувга бўлган умумий эҳтиёж (Е, м³/га) қуйидаги ифода ёрдамида ҳисобланади:
Е = У∙Ку,
бу ерда У – режалаштирилган ҳосил, ц/га; Ку – сувга бўлган эҳтиёж коэффициенти, м³/ц.
В.Е.Еременко (1956) қурғоқчил минтақада сизот сувлар, тупроқ унумдорлиги ва атмосфера ёғинларига боғлиқ ҳолда ғўзани сувга бўлган умумий эҳтиёжи (Е, м³/га)ни қуйидагича аниқлашни таклиф этди:
Е = У ∙ Ку ∙ К ∙ i ∙ 3,
бу ерда У – режалаштирилган пахта ҳосили, ц/га; Ку – сизот сувлар чуқурда ётган шароитда сувга бўлган эҳтиёж коэффициенти, м³/ц; К – гидрогеологик коэффициент (0,4–1); i – серунум тупроқлар учун тузатиш коэффициенти (0,90–0,92); 3 – минтақавий коэффициент (шимолий иқлим минтақаси учун 0,80–0,85, марказий минтақа – 1,0 ва жанубий минтақа – 1,15).
Ердан фойдаланиш шароитлари ва ҳосилдорлик миқдорига кўра ғўзани сувга бўлган эҳтиёж коэффициенти турлича бўлади (3- жадвал).
3- жадвал