Uo‘K: 53(072) kbk

3.22. Dinamik xatolik
- 
динамическаяпогрешность - dynamic error 
-
dinamik rejimdagi o‘lchash xatoligi bilan o‘lchanayotgan kattalikni berilgan 
vaqt paytidagi o‘lchash statik xatoligi orasidagi farq. 
3.23. Elektrenergiyasinielektron hisoblagich – электронный 
счетчик электрической энергии -electronic energy meter - 
Ma'lum vaqt 
oralig'ida yuklama iste'molqilayotgan energiyani hisoblash uchun shu vaqt 
oralig'idagi aktiv quvvat qiymatlarini integrallash lozim bo'ladi. Raqamli 
elektr energiyasi hisoblagichlarida ma'lum vaqt oralig'idagi aktiv quvvatlar 
muntazam ravishda qo'shib boriladi. Iste'mol qilinayotgan energiya umumiy 
ravishda quyidagicha yoziladi: 


T
dt
t
p
W
0
,
)
(
bu yerda 
)
(
t
p
- aktiv quvvatning oniy qiymati, 
T
- o'lchash vaqti. 
Energiya manbaidagi kuchlanish va tok sinusoidal bo'lganda, oniy 
quvvat: 
)
2
cos(
cos
)
sin(
sin
)
(
)
(
)
(












t
UI
UI
t
tI
U
t
i
t
u
t
p
m
m
. 
Oniy quvvatni bir davr mobaynidagi integrali iste'mol qilinayotgan aktiv 
quvvatga teng, ya'ni: 




T
S
UI
dt
t
p
T
P
0
cos
cos
)
(
1


. (3.1) 
Zanjirning reaktiv quvvati: 


sin
sin
S
UI
Q


. 
Zanjirning quvvati (
P
, 
Q
yoki 
S
) ni elektron hisoblagich yordamida 
aniqlash (hisoblash) uchun 
P
, 
Q
, 
S
va 

lardan ixtiyoriy ikkitasi qiymatini 
o'lchash lozim bo'ladi. 
3.2- rasmda elektron energiya hisoblagich funksional sxemasi
keltirilgan. Busxemada tok va kuchlanishlarning uzluksiz oniy qiymatlari 
diskret vaqt oraliqlariga o'zgartiriladi hamda protsessor yordamida ularga 
ishlov beriladi. Buning uchun protsessorning kirishiga tok va kuchlanish 
o’zgartkichlaridan zanjirdagi tok va kuchlanishlarga proporsional bo'lgan 
signallar beriladi.Bu signallarga P, Q, S va

qiymatlarini hosil qilish 
maqsadida ishlov beriladi. 

---

90
3.2– rasm 
Masalan, zanjirning aktiv quvvati (3.1) tenglama asosida aniqlanishi 
mumkin. Bunda aktiv quvvat tok va kuchlanishlar mos diskret qiymatlari 
ko'paytmalarining davr mobaynidagi o'rtacha arifmetigiga teng bo'ladi, ya'ni: 



N
i
i
i
I
U
N
P
1
1
, 
(3.2) 
bu yerda 
c
d
f
f
N

- o'lchanayotgan signal bir davri mobaynidagi hisoblashlar 
soni; 
d
f
- diskretlash chastotasi; 
c
f
- manba chastotasi.(3.2) ifodadan 
ko'rinib turibdiki, o'lchash xatoligi diskretlash chastotasining ortishi bilan 
kamayadi. Lekin 
d
f
ning oshirilishi energiya hisoblagich dasturiy ta'minotini 
murakkablashtiradi. 
Ma'lumotlarga ishlov berish algoritmini soddalashtirish va asbob narxini 
kamaytirish maqsadida 3.3-rasmdagi sxema qo'llaniladi. Bu sxemada