Javob:Axborotlarni kanal bo‘yicha uzatish uchun taqdim qilish shakli signal deb ataladi. Ishlatilish sohalariga qarab va vaqt bo‘yicha aniqlanishiga ko‘ra, signallar analog va diskret ko‘rinishga ega bo‘ladi Analogli signal deb, analog signal amplitudasining maksimal va minimal oralig‘ida cheksiz qiymatlar sonini qabul qilinishiga aytiladi. Diskret signal deb, cheklangan qiymatlar qabul qiladigan signalga aytiladi. Diskret signal raqamli signal bo‘lishi mumkin. Avtomatik kommutasiya texnikasida diskretli signallar ko‘p qo‘llaniladi, masalan: registrli va chiziqli raqamli signallar ikki asosli kod ko‘rinishida tasvir etiladi. Raqamli signallar ishlatilishi, signallarni raqamli ko‘rinishda aniqlashga imkon beradi. Raqamli signallar, ikkilamchi signal ko‘rinishida tasvir etiladi. Raqamli filtrlarga zamon talablarining oshib borishi turli diskretlash chastotasili signallarga raqamli ishlov berish imkoniyatiga ega bo‘lgan, turli tezlikdagi diskret signallarga raqamli ishlov beruvchi filtrlami yaratishni taqazo etadi. Diskret signallarga bunday ishlov berishda quyidagi ikki amaldan foydalaniladi: turli uzatish tezliklarini samarali navbatma-navbat amalga oshirishni ta’minlovchi desimatsiyalash va interpolyatsiyalash amallari. Desimatsiyalash signaldagi axborotni saqlagan holda uni siqish hisobiga diskretlash chastotasini kichiklashtiradi. Interpolyatsiyalash natijasida esa teskari diskretlash chastotasi kattalashtiriladi.
Signallarga chastota sohasida ishlov berish
Diskret kosinus o’zgartirish
Javob: Diskret kosinus almashtirishlardan korrelyatsiya va svertka (o‘ram)ni hisoblashni tezlashtirishda va spektr tahlilida foydalaniladi. Bundan tashqari bu usullardan ma’lumotlarni siqish, misol uchun ovozni (tovush) yoki tasvirni uzatish, elektrokardiogramma va elektroensenogramma kabi medisina signallarini yozish uchun foydalaniladi. Shuningdek DKAdan tasvir va nusxa (shablon)larni tanishda ham foydalaniladi. Buning natijasida signallarni uzatish uchun kodlashda talab etiladigan “bit”lar soni kamayadi, bu signal uzatish tezligini oshiradi. Bu esa nisbatan tor polosali aloqa liniyalaridan foydalanish imkoniyatini keltirib chiqaradi, shuningdek nusxa (shablon)larni tanishni osonlashtiradi (bu axborot hajmi kamaytirilishi hisobiga ro‘y beradi). DKAning ushbu xususiyatlari uni signallarni siqish nuqtai nazaridan samaradorligini bildiradi, bu signal energiyasining past chastotalarda to‘planishi natijasida ro‘y beradi. Bundan tashqari hisoblashlarning soddaligi va o‘rtacha kvadratik xatolikning kichik (minimal) bo‘lishini ta’minlaydi. Yuqoridagi fikrlar Fure diskret kosinus almashtirishdan (FDKA) foydalanishni taqozo etadi. Umuman olganda FDKA Fure diskret almashtirishining haqiqiy qismidan iborat, chunki Fure qatori haqiqiy va juft qismi faqat kosinusoidal tashkil etuvchilardan iborat bo‘lib, misol uchun kuchlanishning diskret qiymatlaridan foydalanilganda ma’lumotlar haqiqiy bo‘ladi, ularni ikki marta ko‘p qilish uchun ularga aks tashkil etuvchilarini qo‘shish kerak bo‘ladi.
Signallarni Spektral ozgartishlar