Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

6. Ilmiy bilimlar. Misr madaniyatida fan yetakchi o‘rin tu-

tadi. U asosan matematika, astronomiya, tibbiyot yo‘nalishlari-

da rivojlandi. Misr kalendari osmon jismlari va Nil daryosining 

mavsumiy o‘zgarishi asosida tuzilib, yil uch mavsum, har mav-

---

78

sum to‘rt oyga bo‘lingan. Har oy uch o‘n kunlik dekadani tash-

kil etgan. Yilda 36 dekada bo‘lgan. Oxirgi oyga 5 kun qo‘shilib, 

kalendar va astronomik yil (365 kun) tenglashtirilgan. Sutka 

24 soatga bo‘linib, yozda kunduz soatlari uzoq, qishda qisqa 

bo‘lgan. Misrliklar yulduzlarning aniq kattaligini o‘lchaganlar. 

Suv va quyosh soatlarini kashf qilganlar. Misr liklar kvadrat, 

doira, uchburchak maydonlarini hajmini o‘lchash metodla-

rini ishlab chiqdilar. Yer maydoni qurilishlarda binolar ba-

landligi ushbu metodlar bilan aniqlangan. Ular o‘nlik tizimda 

hi soblashni kashf qildilar. Uzunlik o‘lchovi sifatida podsho tir-

sagi – 52 sm, qisqa tirsak 45 sm ga teng bo‘lgan. Ular qo‘shish, 

ayirish, bo‘lish va ko‘paytirishni bilganlar. Misrliklarning bu 

yutuqlarini yunon-rim madaniyati o‘zlashtirdi. Misrliklar qu-

yosh, suv va qum soatlarini kashf etdilar. Misrliklar o‘nlik sa-

noq tizimini kashf qildilar. 

Misr jarrohlari butun Old Osiyoga mashhur bo‘lganlar. Biz-

gacha 10 tibbiyot papirusi yetib kelgan. Tabiblar 100 ga yaqin 

kasalliklarni davolash usullarini bilganlar. Qon aylanishi va 

yurak faoliyati to‘g‘risida bilimga ega bo‘lganlar. Misrliklar ilk 

bor yog‘ochdan tish protezini qo‘yganlar, bosh miyani trepa-

natsiyasini amalga oshirganlar. Shifokorlar tayyorlaydigan 

maxsus tibbiyot maktablari tashkil etilgan. Qadimgi Misrning 

tibbiyot retseptlari, magiya mantlaridan o‘rta asrlarda arablar 

va Yevropa tibbiyoti foydalangan. Mo‘miyolash san’ati yuksak 

darajada rivojlanishi tabibning odam anatomiyasini sinchiklab 

o‘rganishlari uchun muhim omil bo‘ldi. 

Misr kohinlari osmon jismlarini kuzatib, yulduzlarning ilk 

xaritasini tuzdilar. Misrliklar qadimgi so‘z ensiklopediyalarini 

tuzganlar.