Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

Trenr ko‘rsatmasi
T o 'p n i uzatish yo'nalishini jam o ad a qabul qilingan belgilar 
yordam ida e ’tiro f etgan hujum chilarni rag'batlantiring!
Variantlar:
• h ar bir harakatda to 'p uzatuvchini alm ashtiring;
• hujum qiladiganlar xato qilm aguncha m aydonchada qolishi 
m um kin. O rqa chiziqda o 'y in ch i orqasida turgan o'y in ch i 
xato qilganda alm ashtiriladi;
• ikki tom onga ham uzatuvchi kiriting.
1. T ren e r to 'p n i uzatuvchiga tashlaydi, u xohlagan hujum chiga 
to 'p n i yo'llaydi. U zatuvchi m a’lum vaqt to ‘siq m ohiyatini o'qiydi. 
8u ch o ra huju m chig a to 'siq q a qarshi eng yaxshi zarba berish 
uchun qo'llanadi.
2. 12 m arta to 'p o 'yn algandan keyin tren e r hujum chilarni va 
to ‘siqchilam i alm ashtiradi.
3. Yangi h ujum chilar va to 'siq ch ilar m ashqni bajaradi.
4. U zatuvchilar har uch to 'p o 'y n alg an d an keyin yoki h ar 
raunddan keyin alm ashinadi.
5. H u ju m c h ila r h a r ra u n d d a yoki h a r t o 'p o 'y n a lg a rid a
yugurishi u ch u n hujum tu rin i alm ashtirib turing.
6. В to m o n d a turgan tre n e r m a ’lum hujum chiga yoki barcha 
hujum chilarga to 'siq qo'yuvchi jam o an in g to 'siq qo'yishini o 'qish - 
ga im kon beradi. O 'rta to 'siqch i h a r to 'p uzatishga qarab harakatini
132

---

А
X 
______
X
X
i
f
{
X
/
A
..........................
t .
...............
x 
X
X
X
X
X
в
o'zgartiradi. Keyingi o 'rta to 'siqch i 3 
m 
oraliqdan aw alg i o 'rta
to'siq ch in i alm ashtirishga tayyor turadi.
7. M aqsad — 12 im koniyatdan muvaffaqiyatli foydalanish.
Trener ko^rsatmasi
• S ab r-to q a tli b o 'lin g . Bu m ash q ja m o a m u k a m m allik k a 
erishguncha takrorlanishni talab qiladi.
• O 'y in c h ila rg a h a r b ir p o zitsiy ad a o 'y n a sh im k o n iy atin i 
bering. Bu ularning o 'y in n i tushunishi va to 'p n i nazorat 
qilishini yaxshilaydi.
• В to m o n d a him oyachilarrii ko'paytiring.
• T o ‘pni to 'rd a n chalg'itib tashlovchi va hujum chi guruhlar 
o 'rtasid a raqobatni yarating.
H ujum to ‘pni uchib kelish vaqtida kechadigan o 'y in usuli 
sifatida o ‘z tartibiga uch yoki to 'r t bosqichli harakatlarni kiritadi; 
oyoqdan ovoqda hatlash, pastroq holatiga tushib. keskin sakrash 
va q o 'l bilan to 'p n i raqib m aydonchasiga yo'llash. Shuning uchun 
ham h ujum k o 'n ik m asi bir n ech a qism larga b o 'lib o 'rgatiladi. 
Q ism larni alohida o'y in ch ilard a k o ‘p m artalab takrorlash yaxshi 
n atija b erad i. Lekin b u n d a y m a sh q larn i q o 'lla s h d a to 'p n in g
133

---

balandligi, tezligi, yo'nalishi kabi xususiyatlar e ’tiborga olinishi 
darkor.
Hujum zarbalari yoki raqibni chalg'itib to ‘pni qarshi m aydonga 
tashlash (skidka) turli zonalardan am alga oshiriladi. A ynan m azkur 
hujum harakatlari integrallashtirilgan uslub b o 'lib , ularni ijro etish 
m ahorati har bir o 'y in vaziyatida foydali natijaga erishish im ko­
niyatini yaratadi.
Voleybol am aliyotida yuzaga keladigan o ‘yin vaziyatlari va 
hujum harakatlari qaysi zonadan uyushtirilayotganiga qarab turli 
m azm un h am da usullarda ijro etiladi.
O 'y in ch in in g individual harakati jam oa harakatining hal qiluv- 
chi qismi hisoblanadi. Bunday harakat to'psiz va to 'p bilan am alga 
oshiriladi.