Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

Sport texnikasi 
— bu ixtisoslashtirilgan, bir vaqtning o'zid a, 
ketm a-ket va m a ’lum m aqsadli tartibda bajariladigan h arakatlar 
m ajm uasidir. Sport texnikasi — harakatni aniq, yengil, vaziyatga 
muvofiq, kam kuch sarf etib, yuqori sam arada ijro etishga q ara­
tilgan bo'lishi lozim.
Texnik tayyorgarlik 
— bu k o 'p yillik faoliyat bo'Iib, m a’lum 
harakatlar m ajm uasini texnik jih atd an m a’lum m aqsadli tartibda, 
vaziyatga muvofiq barqaror, m ukam m al va sam arali bajarilishini 
ta ’m inlovchi pedagogik jarayondir. M azkur jarayon sport tayyor- 
garligining asosiy va ajralm as qismi hisoblanadi.
Texnik tayyorgarlikning 
so'nggi maqsadi harakat yoki harakat­
lar majmuasining texnik tornondan har qanday vaziyatlarda va qarshi 
ta ’sirlar sharoitida barqaror va samarali ijro etilishidan iboratdir.
Texnik tayyorgarlikning pedagogik natijasi va uni sportchilar 
faoliyatida nam oyon b o ‘lishi sportchilam ing m ahorati deb ataladi.
88

---

Bu sifat m a ’lum rejaga aso san b o s q ic h m a -b o s q ic h n a z o ra t 
m ashqlari (testlar) va yozm a kuzatuv uslublari yordam ida m ash- 
g‘u lotlar ham da m usobaqalar jarayonida baholanib turiladi.
Texnik tayyorgarlikning vazifasi, bosqichiari,
uslublari va vositalari
Texnik tayyorgarlikning asosiy vazifasi 
— o ‘yin texnikasining 
biom exanik qonuniyatlarini o'zlashtirish va harakat yoki harakatlar 
m ajm uasini texnik to m o n d a n m aqsadga m uvofiq b arq aro r va 
m ukam m al takom illashtirishdir.
Yangi h a ra k a t texn ik asin i o ‘rg an ish , o ‘zlash tirish m avjud 
harakat tajribasiga asoslanadi.
H arakat yoki harakatlar m ajm uasining texnikasini o'zlashtirish 
sh u g 'u llan u v c h id a k u ch , tezk o rlik, ch aq q o n lik , ch id am k o rlik , 
egiluvchanlik kabi jism oniy sifatlarni yetarli darajada rivojlantirishni 
taqozo etadi.
Bu sifatlarni rivojlantiruvchi m ashqlarning bajarilish tartibi 
va yo'nalishi o ‘rgatiladigan (o'zlashtiriladigan) o ‘yin m alakasining 
texnikasiga m os bo'lishi m aqsadga muvofiqdir.
H arakatlar texnikasiga o ‘rgatish jaray o n id a quyidagi uslubiy 
tavsiyalarga rioya qilish lozim:
— b irin c h id a n , m a ’lum h arakat texnikasini (agar n o to 'g 'ri 
o'rgatilgan boMsa) qaytadan o'rgatish holiga chek qo'yish maqsadida 
o'rgatish jarayonining boshlanishidayoq to ‘g ‘rid a n -to ‘g ‘ri harakat 
texnikasini eng sam arali nusxasiga o'rgatish zarur;
— ikkinchidan, o'rgatish jarayonida nazariy m ashg'ulotlarga 
alohida e ’tib o r berilishi zarur, toki o 'rganuvchi o'rgatilayotgan 
harakat texnikasining ijro etish tartibini fikran to 'liq anglasin, 
xotirada yaxshi eslab qolsin va tafakkurida to 'g 'ri bajara olsin;
— u c h in c h id a n , o 'rg a tish ja ra y o n id a o 'rg a n u v c h i o 'r g a ti­
layotgan h arakat texnikasini h ar xil vaziyatda, har xil tezlikda, 
aniq va m aqsadga muvofiq bajarilish im konini t a ’m inlovchi yetarli 
rivojlangan jism oniy sifatlar poydevorini yaratishi shart. C hunki 
o'rganuvchi jism onan zaif bo'lsa, o'rgatilayotgan harakat texnikasi 
xatolar bilan ijro etiladi, sam ara b o'lm ayd i, o'rgatish yo'nalishini
89

---

maqsadga muvofiq tom onga burish im koni chegaralanadi, hatto 
yo‘qoladi.
T ex n ik tay y o rg a rlik n i a m aliy o tg a jo riy etish o T g atish va 
takom illashtirish jarayoni bilan bog‘liq b o ‘lib, o ‘z ichiga quyidagi 
bosqichlam i oladi: