Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

0 ‘rgatish bosqich lari, uslublari va vositalari
1-jadval
0 ‘rgatish bosqichlari
va ularning nomi
0 ‘rgatish uslublari
0 ‘rgatish vositalari
1 -bosqich: 
O'rgatilayotgan 
malaka(harakat) 
haqida 
tushuncha 
hosil qilish
Tushuntirish-tahlil qilish, 
ko‘rsatish-izoh berish
So‘z, suhbat, 
muloqot, munozara, 
rasmlar, andozalar, 
videofilmlar
2-bosqich: 
Malakalarga oddiy 
sharoitda o‘rgatish 
(yakka tartibda 
qo‘shimcha 
vazifalarsiz)
Qismlarga bo‘lib, element 
vafazalarga 
bo‘lib o'rgatish, malakani 
to‘liq holda 
0
‘rgatish, xatolarni tuzatish, 
rag'bat la mi rish, qaytarish
T avyorlov-yondoshti - 
ruvchi, yo‘naltiruvchi 
turdosh taqlidiy va 
asosiy texnik mashqlar
3-bosqich: 
Malakalarga 
murakkablashtirilgan 
sharoitda o‘rgatish 
(vaziyatli vazifalar 
berish, juftlikda, 
uchlikda va h.k.)
Malakalarni to‘liq holda 
o'rgatish, tezlik va 
aniqlikni kuchaytirib 
o‘rgatish, turli yo‘nalishdagi 
harakatlardan so‘ng ijro 
etish, reproduktiv qaytarish 
asosida o‘rgatish, o‘zaro 
tahlil va baholash asosida 
o'rgatish
I -2-bosqichlardagi 
barcha vositalar, 
umumiy va maxsus 
mashqlar katta tezlik 
va aniqlikda 
qoilaniladi, juftlik, 
uchlikda 
qo‘llaniladigan 
mashqlar, trenajor va 
texnik vositalar
4-bosqich: 
0 ‘rgatishni davom 
ettirish, 
takomillashtirish va 
m uk ammallashti rish
Barcha uslublar
Barchavositalar va 
jamoa o‘yinlari
4.3. OTgatish prinsiplari va o ‘yin usullariga
oTgatish mashqlari
O Tgatish jaray o n id a uslublar va vositalardan foydalanish 
muayyan tartibda q o ‘llaniladigan pedagogik prinsiplar asosida 
amalga oshiriladi. Ushbu prinsiplar quyidagilardan iborat: ilmiylik, 
onglilik va faollik, m untazam lik va uzviy bog‘liqlik, mutanosiblik
54

---

va muvofiqlik, mukammallik, uzluksizlik, «yengildan og'iriga», 
«o'tilganidan o'tilmaganiga», «oddiydan murakkabga», umumiy 
va maxsus tayyorgarlik borligi. M azkur pedagogik prinsiplarni 
qo‘llash tartibi, xususiyatlari va uslubiy ko‘rsatm alar 
2-jadvalda
yoritilgan.
Voleybolda ham boshqa sport turlari kabi o'rgatishning asosiy 
vositasi jismoniy mashqiar hisoblanadi. Ular juda turli-tum andir. 
Shuning uchun ular m a’lum bir o'rgatish bosqichidagi q o ‘yilgan 
vazifalarni hal etishdagi o ‘rni bo'yicha turkum lanadi. Bunday 
turkumlanishga voleybolchilarning musobaqa faoliyati asos qilib 
olingan. Shunga b o g 'lia holda m ashqiar ikki k atta guruhga 
ajratiladi: asosiy yoki musobaqa va yordamchi yoki trenirovka.