Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

bo‘ladi. Mushaklarning elastiklik xususiyatlari ko‘p darajada
markaziy nerv tizimining ta’sirida o ‘zgarishi mumkin.
Egiluvchanlikning namoyon bo‘lishi muhitning tashqi haro-
ratiga ham bog‘liq bo‘ladi. Egiluvchanlik charchash ta’sirida sezilarli
o‘zgaradi, jumladan, faol egiluvchanlik ko‘rsatkichlari kamayadi,
sust egiluvchanlik ko‘rsatkichlari ortib boradi.
Egiluvchanlikni tarbiyalash uchun harakat amplitudasi oshi-
rilgan (cho‘ziluvchanlikni oshiradigan) mashqlardan foydalaniladi.
Harakatlarda biror bo‘g‘indagi harakatchanlikning ortishi shu
bo‘g‘indan o‘tadigan mushaklarning qisqarishi hisobiga ro‘y beradi.
Harakatlar bajarilish xarakteriga ko‘ra bir-birlaridan farq qiladi:
bir fazali mashqlar va prujinasimon mashqlar; siJkinish va ma’lum
holatlami qayd qilib turish; og‘irliklar bilan mashqlar. Cho‘ziluv-
chanlikni oshiradigan mashqlami seriyalar bilan har birini bir
necha marta takrorlab bajarish tavsiya etiladi. Bunda seriyadan
seriyaga o‘tgan sari harakat amplitudasi orttirib boriladi. Har bir
mashg‘ulotda cho‘ziluvchanlik mashqlarini sal-pal og‘riq paydo
bo‘lguncha bajarish lozim. Egiluvchanlik mashqlari mustaqil
bajarish uchun topshiriq sifatida berilishi mumkin. Egiluvchanlik
mashqlari tayyorgarlik qismida, asosiy qismning oxirida va boshqa
mashqlar oralig‘ida bajariladi.
Egiluvchanlikni rivojlantirishda foydalaniladigan
namunaviy mashqlar
1. Sherikning qarshiligini yengib bajariladigan cho‘zilish
mashqlari.
2. Gimnastika halqalarida tebranishlar va aylanma harakatlar.
3. Rezinka va prujinali amortizatorlar qarshiligini yengib
bajariladigan aylanma (qo‘l va oyoqlar uchun) harakatlar.
182

---