Universiteti arxitektura fakulteti

11.4. Qalanıń aymaǵın tazalaw 
Dem alıw orınları,
parkler, maydanlar, kósheler, hámde mikrorayon aymaqların 
tazalaw ekige bólinedi:
-jazǵı 
-qısqı 
Jazǵı tazalawǵa: juwıw, kósheniń háreket bólimi, trotuarlardı sıpırıw, jasıl 
eginlerdi qorǵaw kiredi. Jazǵı tazalaw 2 túrli boladı: tiykarǵı hám náwbetshilikte. 

---

84 
Qısqı tazalawǵa: qar hám muzdı jıynaw hám aldın alıw jumısları kiredi. 
Transport hám piyadalar háreketi ushın qáwipsiz jaǵday jaratıw bolıp esaplanadı. 
Qadaǵalaw sorawlar 
1.
Shıǵındı túrleri haqqında túsindiriń. 
2.
Qattı turmıslıq shıǵındılardı joq etiw usıllarına missal keltiriń 
3.
Qattı turmıslıq shıǵındıların jıynaw sistemasındaǵı toplanıw muǵdarı 
hám joq etiw haqqında túsindirip beriń. 
4.
Qalanıń aymaǵın tazalaw degende neni túsinesiz? 

---

85 
XII BAP. REKONSTRUKCIYA – QALA RAWAJLANÍWÍNÍŃ 
KÓRINISI 
12.1. Qala rekonstrukciyası túrleri 
Zamanagóy qalanıń rawajlanıwı urbanizaciya payızı menen belgilenedi.
Urbanizaciyanıń qásiyeti, insannıń hár túrli iskerlikti támiynlewshi jasalma 
material keńislik ortalıq sıpatında, qalaǵa jámiyet talapları ózgerisiniń tiykarǵı talabı, 
qalada iskerliktiń hár túrlerin birlestiriw bolıp esaplanadı.
Qala: turaq-jay rayonlarında, islep-shıǵarıw jámiyet mekemelerinde, dem alıw 
oraylarında, transport, injenerlik kommunikaciyalarǵa bólinedi. Qala toqtawsız 
rawajlanadı. Bul rawajlanıw xalıq sanınıń ózgeriwinde, ózlestirilgen aymaqlardan 
paydalanıwdıń forması, ólshemi, tezligi
kórinedi.
Qalanıń keńislik ortalıǵınıń ózgerip barıwı, olardıń jetilisiwi hám 
rekonstrukciyası – bul sociallıq hám ekonomikalıq talaplarǵa tiyisli bolmaǵan 
hárdayım kelip shıǵıwına xizmet etiwshi ishki qarama-qarsılıqlardıń ósiwi bolıp 
tabıladı.
Qala rekonstrukciyası – bul qarsılıqlardı sheshiliwiniń haqıyqıy uzaq dawam 
etiwshi, qalalardıń jolǵa qoyılǵan quramın hám onıń ayırım elementlerin 
quramalastırıw, maqsetke muwapıq ósiwin támiynlew bolıp esaplanadı. Bul process 
social hám ilimiy-texnika progressine muwapıq pútkil materiallıq ómirdi túpten 
ózgerttiriw menen baylanıslı. Zamanagóy qala qurılısında rekonstrukciyanıń eki 
tiykarǵı túrin ajıratıw múmkin: 
-pútkil qalanıń rejeli quramın rekonstrukciyalaw; 
-qalanıń 
ayırım 
quramlı 
aymaqların, 
territoriya 
hám 
elementlerin 
rekonstrukciyalaw.