Universiteti arxitektura fakulteti

11.3. Qattı turmıslıq shıǵındıların jıynaw sistemasındaǵı toplanıw muǵdarı 
hám joq etiw 
Qattı turmıslıq xojaliq shıǵındıların tasıp ketiw ushın kerek bolǵan transport 
quralların anıqlaw ushın qala, rayon boyınsha jıllıq hám kúndelikli jıynalatuǵın 
shıǵındınıń muǵdarı esaplanadı, m/r. Qala ushın sanitariyalıq tazalawshi tolıq qaplap 
alǵanda bir adam ushın turmıslıq shıǵındılar toplanıwınıń ortasha muǵdarı 360 kg.ǵa 
yamasa (1000 l) sol qatarda turaq-jay birlespesi ushın 260 kg dı (650 l di) quraydı. 
Bul muǵdar qalanıń abadanlasqanlıǵı hám klimat dárejesine baylanıslı hám anıq 
sharayatlarǵa kóre ózgeriwi múmkin. Shıǵındınıń jıllıq jıynalatuǵın muǵdarı 
tómendegi formulaǵa kóre anıqlanadı: 
Q

 P x M
(m
3
yamasa g.) 
Bul jerde: 
P – shıǵındınıń jıllıq bir adamǵa jıynalatuǵın muǵdarı (m
3
yamasa g.) 
M – shıǵındınıń sanı 
Shıǵındınıń’ ortasha kúndelikli jıynalǵan muǵdarı:
Q
CP.C

 Q
G
 x K

365 
Bul jerde:

---

83 
K

1.2-1.3 hápte kúnleri boyınsha shıǵındı jıyındısınıń tegis emes koefficienti, 
365 – jıldaǵı kún.
Turmıslıq shıǵındılardı arnawlı shıǵındı tasıwshı transport quralları arqalı 
tasıladı. Qalada qattı turmıslıq shıǵındıların jıynawdıń ámelde 2 sisteması bar: baklı 
hám konteynerli.
Baklı sistema shıǵındılardı kuzovı shıǵındı tasıwshılarda joq etiwge 
mólsherlengen. 100 l hám onnan zıyat baklar qollanıladı, shıǵındı tasıwshılar bolsa 
tıǵızlawshı qurılmaǵa iye bolıwı zárúr.
Konteynerli sistema shıǵındılardı konteynerli shıǵındı tasıwshılarda tasıwǵa 
mólsherlengen hám baklı sistemaǵa qaraǵanda bir qatar qolaylıqlarǵa iye, sonıń 
menen birge úlken kemshiligide bar: konteynerge salınatuǵın shıǵındınıń tıǵızlıǵı 
kemligi tasıwdıń nátiyjeliligin páseyttiriwde hám qımbatlasıwına alıp keledi. Sonıń 
ushın qattı turmıslıq shıǵındıların kuzovlı shıǵındı tasıwshılarda tasıw jedellesken 
sistemalar 
esaplanadı. 
Onda 
úy shıǵındıları turmıslıq shıǵındı jıynaw 
maydanshalardaǵı konteynerlerden tuwrıdan-tuwrı júklenedi. Bul usıl tasılatuǵın 
shıǵındını jaqsıraq tıǵızlasıwına imkán jaratadı, yaǵnıy transporttıń júk 
kóteriwsheńliginen kóbirek paydalanıladı. 
Ortasha normalarǵa kóre 100 mıń xalıqqa 20 dana shıǵındı tasıwshı transport 
tuwrı keledi. Shıǵındı jıynawshılar ornalastırıw ushın turmıslıq maydanshalarinda 
shıǵındı ótkeriwshileri bolǵan úylerdiń 8 kiriw ornına 1 maydansha esabınan 
ornatıladı. Hár bir mıń adamǵa shıǵındi jıynawshılar ushın 30 m
2
lı maydansha hám 
iri gabaritli shıǵındı toplawshı bunkerler ushın 15 m
2
tuwrı keledi.