Universiteti arxitektura fakulteti

IX BAP. QALALARDÍŃ INJENERLIK TÁMIYNATÍ SISTEMASÍ. 
9.1. Injenerlik kommunikaciyaları sisteması 
Xalıqtıń sanınan, klimatlıq, geografik hám basqa xalıq punktlerinde xalıqtıń 
miyneti, turmısı hám dem alıwı ushın kerek bolǵan sanitar-gigienalıq sharayatı hám 
joqarı dárejedegi qolaylıq jaratıwshı injenerlik támiynatı dizimin kózde tutıw kerek. 
Zamanagóy qala aymaǵına tiyisli magistrallar hám kanalizaciyalar, ıssılıq gaz 
támiynatı, energiya támiynatı, telefon, radio, televideniye sıyaqlı oraylastırılǵan 
tarmaqlarǵa iye bolıwı lazım.
Injenerlik kommunikaciyalar dizimi tómendegilerden ibarat:
-
Trubalar ótkeriw (suw támiynatı, kanalizaciya, ıssılıq, suwıq hám gaz 
támiynatı); 
-
kabeller (energiya támiynatı, telefon); 
-
kollektorlar (kommunikaciyalar jatqızıwdı ornalastırıw ushın). 
Injenerlik 
kommunikaciyalardıń 
jer 
astı 
tarmaqları 
óz náwbetinde 
tómendegilerge bólinedi: 
-
sırtqı (dereklerden keltiriliwshi hám tazalaw inshaatlarınan ótkeriw 
ushın qaytariwshı);
-
qala boyınsha magistrallı (tranzit penen háreketleniwshi aǵımlar); 
-
kósheler boyınsha ajıratıwshı (magistral aǵımlar tutınıwshıǵa ajıratıp 
beriwshi);
-
mikrorayon boyınsha (mikrorayon aymaǵı átirapında); 
-
ushastkaǵa kiriwshi hám birlestiriwshiler. 
Qalanıń jer astı tarmaqları - birden bir jıyındısı xojalıq tarmaqları bolıp 
esaplanadı. 
Abadanlastırıwdıń injenerlik tarmaqların ornatıw tómendegishe ámelge 
asırılıwı múmkin: 
-
Imarat aldındaǵıi jeke haldaǵı diywallarǵa; 
-
Imarat astındaǵı texnikalıq jertólelerde;
-
Imarat arasındaǵı yarım ótiwshi texnik jollar;

---

75 
9.2. Suw támiynatı 
Qala suw támiynatınıń derekleri jer astı suwları (artizian qudıqları yamasa 
grunt suwları) hám ashıq suw háwizler (dárya, kóller, hám basqalar) bolıwı múmkin. 
Suw támiynatı dizimi birlesken (seliteb hám sanaat aymaqları ushın), ajıralǵan hám 
yarım ajıralǵan (suw alıw ulıwma bólip tazalaw inshaatları hám tarmaqları ajıralǵan 
halda) bolıwı múmkin.
Suw ótkeriw tarmaqları sheńberli yamasa jabıq
túrde joybarlanadı.
Suwǵa bolǵan mútáájlik kórsetkishleri boyınsha anıqlanıp, qala ushın bir 
adamǵa bir sutkada 600 l di quraydı.
Oraylastırılǵan ıssı suw támiynatına iye bolǵan qalalar ushın bir adamǵa 
xojalıq paydalanıw suw muǵdarı bir sutkada 250-350 l di quraydı.