Умурзоқов Ў. П., Тошбоев А. Ж., Тошбоев А. А. Фермер хўжалиги

Йил давомида айланма фондлар(воситалар) айланишининг ўртача даври – бир йилдаги календарь кунлари умумий сонини (365 ёки 366) айланиш коэффициентига тақсимлашдир:

Бунда:
Ад-айланма фондларнинг айланиш муддати, кун.

5.4. Асосий ишлаб чиқариш фондларидан фойдаланишнинг иқтисодий кўрсатгичлари

Фермер хўжалигида маҳсулот етиштиришнинг иқтисодий самарадорлигини асосий фондлар билан таъминланганлигига боғлиқдир. Хўжаликда асосий воситалар етарли бўлмаса, маҳсулот ҳажми, меҳнат унумдорлиги пасайиб, сарф ҳаражатлар кескин ошиб кетади. Агар талаб даражасидан ортиқча бўлса ҳам маҳсулот таннархининг ортишига олиб келади. Шунинг учун хўжаликдаги мавжуд асосий ишлаб чиқариш фондларидан самарали фойдаланиш учун қуйидаги иқтисодий кўрсаткичлардан фойдаланилади. Фонд билан таъминланиш, фонд билан куролланиш, фонд сиғими, фонд кайтими, фонд рентабиллиги.
1. Фонд билан таъминланиш - фондларнинг қишлоқ хўжалик экин майдонига нисбати билан белгиланади.

бунда, Фт-фонд билан таъминланганлик;
Аф-асосий фонд;
Ем-ер майдони;

2. Меҳнатни фонд билан куроллантиришни – ишлаб чиқариш фондлари қийматини меҳнатга қобилиятли ишловчиларнинг ўртача сонига нисбати билан белгиланади.

бунда, Фқ-фонд билан қуролланганлик;

Аф -асосий фонд;
Ис - йиллик ишловчилар сони.

3. Фонд қайтими – ялпи маҳсулот қийматини асосий фондларнинг йиллик ўртача қийматига нисбати.

бунда, Фқ-фонд қайтими;
Ям-ялпи маҳсулот қиймати;
Аф-асосий фонд.

4. Фонд сиғими – ишлаб чиқариш фондларининг ялпи маҳсулот қийматига нисбати.

бунда: Фс-фонд сиғими;
Ям-ялпи маҳсулот;
Аф-асосий фонд

5. Фондлар бўйича рентабиллик – соф фойдани асосий фондларнинг йиллик ўртача қийматига бўлиб,100 га кўпайтмасидир.

бунда: Рф-фонд рентабеллиги;
Сф-соф фойда;
Ф-асосий ишлаб чиқариш фонди.

6. Асосий фондларнинг қопланиш муддати - асосий фондларнинг ўртача йиллик қийматини соф фойдасига нисбати

бунда; Т-асосий фонднинг қопланиш муддати, йил.
Сф-соф фойда.