Umumiy va noorganik kimyo

Quritish. Modda tarkibidagi namlikni yo`qotish moddani quritish deyiladi. Moddalar ochiq havoda yoki quritish asboblarida turli usullar bilan quritiladi. Agar qattiq modda gigroskopik bo`lmasa, u filtr qog`ozga yupqa qilib yoyiladi va chang tushmasligi uchun usti filtr qog`oz bilan bekitilib, ochiq havoda quritiladi.

Moddani to`la quritish kerak bo`lsa, u quritish shkaflarida 100 – 110⁰C da qizdiriladi.

Quritilgan modda havodan nam olmasligi uchun eksikatorda saqlanadi. Eksikator ichiga nam yutuvchi moddalar (suvsizlantirilgan kalsiy xlorid, konsentrlangan sulfat kislota, fosfat angidrid va boshqalar) solingan bo`ladi. Eksikator to`liq germetik bo`lishi uchun uning qopqog`iga vaakkum surkov moyi surkaladi.

Eksikator qopqog`ini ochish va berkitish vaqtida uni birdan ko`tarmasdan, ohista surib ochish va surib berkitish kerak.

Bug`latish. Eritmani qaynatib, unda erigan moddani ajratish usuli bug`latish deyiladi. Buning uchun chinni kosachaning 2/3 qismigacha eritma solinadi va suv bug`lanib ketguncha ochiq olovda, suv hammomida yoki qum hammomida qizdiriladi.

Filtrlash. Eritmada erimay qolgan yoki reaksiya natijasida cho`kmaga tushgan moddalarni ajratib olish maqsadida aralashma filtrlanadi. Filtrlash uchun laboratoriyada ko`pincha filtr qog`oz ishlatiladi va undan oddiy yoki burma filtr yasaladi.

Filtr sifatida paxta, asbest tola, shisha – paxta va boshqa maxsulotlardan foydalanish mumkin.

Oddiy qog`oz filtr konussimon, buklangan shaklda bo`lib, u quydagicha tayyorlanadi: ichiga filtr qo`yiladigan shisha voronka (diametriga nisbatan kengligi ikki marta katta bo`lgan filtr qog`oz olinadi va u dastavval ikkiga va yana ikkiga buklanadi, so`ngra buklangan kvadratning burchagi qaychi bilan yoy bo`ylab qiyiladi va orasini ochib) joylashtiriladi. Voronkaga qo`yilgan filtr uning devoriga zich tegib turishi lozim. Buning uchun filtrlashni boshlashdan oldin filtr distillangan suv bilan namlanadi. Filtrlashda voronka shtativ halqasiga o`rnatiladi. Suyuqlik to`kilmasligi yoki sachramasligi uchun u shisha tayoqcha yordamida ohista quyiladi.

Eritmalar filtrlanganda o`tgan suyuqlik filtrat, filtrda qolgan modda esa cho`kma deb ataladi.

Moddalarni qayta kristallash zarur bo`lgan hollarda to`yingan eritmalarni qaynoq holda filtrlashga to`g`ri keladi. Bu maqsad uchun elektr yoki suv bilan isitiladigan maxsis voronkalardan foydalaniladi.