Umumiy va noorganik kimyo

Kafedra mudiri: A. Dj. Kurbanova
Fanning uslubiy koʻrsatmasi “Tabiiy fanlar” fakultetining kengashida muhokama etilgan va foydalanishga tavsiya qilingan. 2020 yil “_____” _____________dagi “____” sonli bayonnoma.
Fakultet dekani A. Raxomov

KIRISH

Kimyo – moddalar, ularning tarkibi, tuzilishi, xossalari, o`zgarishlari va bu o`zgarishlarni boshqarish usullarini o`rganadigan fandir. Hоzirgi jаmiyat hаyotida kimyo fаnining аhаmiyati kаttаdir. Sаnоаt, qishlоq хo’jаligi kimyo bilаn chаmbаrchаs boliqdir. Ishlаb chiqаrish jаrаyonlаrini kimyolаshtirish tехnikа tаrаqqiyotining аsоsiy shаrtlаridаn biridir. Sаnоаtimiz, kimyoning yutuqlaridan fоydаlаnib, yuqori sifаtli mахsus po’lаtlаr, qаttiq vа o’tа qаttiq qоtishmаlаr, sintеtik kаuchuk, plаstmаssаlаr, sun’iy tоlаlar, minerаl og’itlar, motоr yonilisi, dоri dаrmоn, bo’yoqlаr vа bоshqа mоddаlаr ishlаb chiqаrilmоqdа. Nеft vа tаbiiy gаzlаr, ko’mir, оhаk, yo’nilg’i, moylash materiallari va boshqa qimmаtli mахsulоtlаr оlish uchun ularning kimyoviy tехnоlоgiyasigа butunlаy yangi usullаrni jоriy etish kerak bo’lmоqdа.

Hozirda 100 mingdan ortiq anorganik va 4 mln dan ortiq organik moddalar ma’lum.

Jismlarning tarkibini tashkil qilgan narsalar moddalar deyiladi.

Tabiatda topilgan va sun’iy tarzda olingan sof moddalarning soni 10 mln. dan ortiq. Ularning har biri boshqa moddalardan o`zining xossalari bilan farq qiladi. Odatdagi sharoitda fizikaviy va kimyoviy xossalari o`zgarmaydigan moddalar sof (toza) moddalar deyiladi. Moddalar tabiatda sof holda juda kam uchrab, asosan, aralashmalar holida uchraydi.

Moddalar oddiy va murakkab moddalarga bo`linadi.

Oddiy moddalar bir xil atomdan tashkil topgan bo`lib, Na, K, Fe, H₂, O₂, Cl₂, N₂ va hokazolar kiradi.

Murakkab moddalar ikki va undan ortiq atomlardan tashkil topgan bo’lib, ularga asosan, oksidlar, asoslar, kislotalar,va tuzlar kiradi. Bu moddalar anorganik birikmalarning sinflari deyiladi.