Umumiy va noorganik kimyo

METALLAR KORROZIYASI VA UNDAN SAQLANISH USULLARI.

Korroziya deb, metallarning tashqi muhit ta`sirida neytral atom holidan turli xil kimyoviy birikmalarga aylanishi, natijasida, ya’ni yemirilishiga aytiladi.

Korroziyalanish jarayoni oksidlanish – qaytarilish jarayoni bo`lib, u nam havo, elektrolit eritmalari, turli gazlar va erituvchilar ta`sirida vujudga keladi. Bunda metall oksidlanadi, metallga ta`sir etadigan tashqi muhitdagi modda esa qaytarilish jarayoniga uchraydi.

Metallga ta`sir etadigan tashqi muhitning tabiati va metallning yemirilish harakteriga ko`ra korroziya ikki xil bo`ladi:

1. 
   Kimyoviy korroziya
   
2. 
   Elektrokimyoviy korroziya.
   

Sistemada hech qanday elektr toki hosil bo`lmasdan faqat sof kimyoviy reaksiyalar ta’sirida metall va qotishmalarning oksidlanib yemirilishiga kimyoviy korroziya deyiladi.

Ko`pincha metallar suv, nam havo va elektorlitlar ta’sirida elektr tokini o`tkazadigan bo`lib qoladi va tarkibida qo`shimchasi bo`lgan metallar sirtida mikrogalvanik elementlar hosil bo`lishiga sharoit tug`iladi, natijada metall yoki qo`shimcha yemirila boshlaydi. Shunga ko`ra, ko`p metallar va qo`shimchalar sistemada elektr toki hosil bo`lishi tufayli korroziyalanadi. Korroziyaning bu turiga elektrokimoviy korroziya deyiladi.

Texnikada ishlatiladigan metallarga oz bo`lsada boshqa metallar aralashgan bo`ladi. Shu sababli metallar elektrolit eritmasiga tekkanda uzluksiz ishlaydigan galvanik element hosil qiladi va bunda aktiv metall yemiriladi.

Masalan, temir nam havoda ko`p korroziyaga uchraydi. Nam havoda temir bilan mis bir – biriga tegib turishi natijasida galvanik element hosil bo`ladi (bunda temir-anod, mis-katod vazifasini bajaradi). Bunday galvanik elementda quyidagi reaksiya boradi: Fe⁰ – 2e→Fe²⁺ anodda;

Katod sirtiga kelayotgan elektronlar elektrolit eritmasidagi kislorodni qaytaradi.

O₂+2H₂O – 4e^- →4OH^- katodda;

Natijada 2Fe²⁺+4OH^-→2Fe(OH)₂ hosil bo`ladi va Fe(OH)₂ havo kislorodi va nam ta’sirida Fe(OH)₃ ga aylanadi, ya’ni temir zangi hosil bo’ladi