Umumiy psixologiya

11-MAVZU: KICHIK GURUXLAR PSIXOLOGIYASI

Reja:

1.Ijtimoiypsixologiyadakichikguruhlarmuammosi.

2.Kichikguruhlarningklassifikatsiyasi.

3.Kichikguruhlardagidinamikjarayonlar.

Tayanchtushunchalar: guruh, referentguruhqonuniyatlari, negativizm, tashqi, ichkiuyushganlik, liderlik, konformlik.

11.1.Ijtimoiypsixologiyadakichikguruhlarmuammosi.

Kichikguruhlarmuammosiijtimoiypsixologiyadaengyaxshiishlanganvako‘plabilmiytadqiqotlaro‘tkazilganob’ektlardandir. Bumuammonitadqiqetishdaolimlaro‘zoldigaindividyakkaholdayaxshiishlaydimiyokiguruhdayaxshiroqsamaraberadimi, boshqaodamlarningyonidabo‘lishiuningfaoliyatigaqandayta’sirko‘rsatadidegansavollargajavobizlashmasalasiniqo‘yganlar. SHunita’kidlashlozimki, bundaysharoitlardaindividlarningo‘zarohamkorligiemas, balkiularningbirvaqtdabirerdabirgabo‘lganligifaktiningta’sirio‘rganildi.

Olinganma’lumotlarshuniko‘rsatdiki, boshqalarbilanhamkorlikdabo‘lganindividfaoliyatiningtezligioshadi, lekinharakatlarsifatianchapasayishianiqlandi. Bundayma’lumotlaramerikalikN.Triplett, nemisolimlariA.Mayer, V.Myode, rusolimiV.Bexterevvaboshqalarningtadqiqotlaridahamqaydetildi. Bupsixologikhodisaijtimoiypsixologiyadaijtimoiyfasilitatsiyanominioldi, uningmohiyatishundaniboratediki, individningfaoliyatmahsullarigauningyonidabo‘lganboshqaindividlarningbevositata’siribo‘libbuta’siravvalosensorkuchayishlarhamdaish-harakatlarning, fikrlashlarningtezligidanamoyonbo‘ladiLekinayrimeksperimentlardateskarieffekthamkuzatildi, ya’niboshqalarta’siridaindividreaksiyalaridagitormozlanishfaoliyatiningsusayishiholatlari; bunarsafandaingibitsiyadebataladi.

Kichikguruhlargaxosqonuniyatlar:

Birinchidan,kichikguruhlarninghajmi, unitashkiletuvchishaxslarsonixususidashundayfikrgakelindiki, kichikguruh “diada” ikkikishidantortib, tomaktabsharoitida 30-40 kishigachadebqabulqilindi. Ikkikishilikguruhdeyilganda, avvalooila – yangishakllanganoilako‘proqnazardatutiladi. Lekinsamaralio‘zarota’sirnazardatutilganda 7-2 kishiko‘zlanadi. Bundayguruhturliijtimoiypsixologiktadqiqotlaruchunham, ijtimoiy-psixologiktreninglaro‘tkazishuchunhamqulayhisoblanadi.

Ikkinchidan,guruhningo‘lchamiqanchalikkattabo‘lsa, uningalohidaolinganshaxslaruchunqadrsizlanibborishxavfikuchayadi. YA’ni, shaxsningko‘pchilikdaniboratguruhdano‘zinitortishvauningnormalarinibuzishgamoyilligaortibboradi.

Uchinchidan,guruhninghajmikichiklashibborgansarishaxslararoo‘zaromunosabatlartaranglashibboradi. CHunki, shaxslarningbir-birlarioldidamas’uliyatlariningoshishivayaqindanbilishlari, ularningo‘rtasidagialoqalardadoimoaniqlikbo‘lishinitalabqiladi. Munosabatlardagiharqandaydisbalanslar, ya’ninomutanosibliklarochiqholdagiziddiyatlarnikeltiribchiqaradi.

To‘rtinchidan,agarguruha’zolariningsonitoqbo‘lsa, ularo‘rtasidagio‘zaromunosabatlarjuftbo‘lganholdagidananchayaxshibo‘ladi. SHundanbo‘lsakerak, boshqaruvpsixologiyasidaodamlarnibirornimagasaylashdavaumumanrasmiytanlovlardaguruhdagiodamlarsonitoqqilibolinadi.

Beshinchidan,shaxsningguruhtaz’yiqigaberilishivabo‘ysunishihamguruha’zolariningsonigabog‘liq. Guruhsoni 4-5 kishibo‘lgungaqadar, uningta’sirikuchayibboradi, lekinundanortibketgach, ta’sirchanlikkamayibboradi. Masalan, ko‘chadasodirbo‘lganbaxtsizhodisaningguvohlarisoniortibborgansari, jabrlangangayordamberishgaintilish, masuliyathissipasayibboradi.

Buqonuniyatlarnibilishesa, o‘znavbatidatabiiyguruhlarniboshqarishishinianchaengillashtiradi.