Umumiy psixologiya” fanidan o`quv- uslubiy majmua ta`lim yo`nalishi: Barcha ta`lim yo`nalishlari uchun

4. SHaxs fidoyilik tuyg‘usini psixologik baxolash.

Umumiy psixologiya asoslarini puxta egallash orqaligina har bir shaxsda yuksak his-tuyg‘ular, mehnatga ijobiy munosabat, ijtimoiy faollik, komfort hislarini shakllantirish mumkin. O‘zini o‘zi anglash va milliy ongni qaror toptirish orqali mehnatsevar, vatan-parvar, fidoiy insonlarni tarkib toptirish lozim. Bozor iqtisodiyotining birmuncha murakkab mexanizmlari qay yo‘sinda ishlashini tushunib etish, muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsata olish uchun nima-lar qilish zaruratini anglash, unga to‘g‘ri yo‘l topa bilish shaxsdan muayyan yuksak tuyg‘u hamda xislatni taqozo etadi.

Hozirgi ijtimoiy muhitda shaxslararo munosabatlar silsilasi-da «birdamlik ruhi» va «mushtaraklik tuyg‘usi» singari hamkorlik faoliyatini yo‘lga qo‘yishning samarali usullari va uslublari psi-xologiya fanida ishlab chiqilishiga qaramay, bugungi kun talabiga javob beradiganlari etarli emas.

Umumiy psixologiya fanida xalq xo‘jaligi tarmoqlarini tashkil qilish va ularni boshqarish jarayonida «inson-texnika» tizimdan tashqari («inson-tabiat», «inson-obraz» singari yondashish bundan istisno) munosabatlari muhim ahamiyat kasb etish, ularningtahlili ko‘p jihatdan empirik, amaliy, miqdoriy, tatbiqiy ma’lumotlarga asoslanishi muayyan darajada yoritilganligiga qaramay, hozirgi davrda «inson-inson», «inson-jamoa», «jamoa-inson», «jamoa-jamoa» munosabatlarining boshqaruv imkoniyatlarini tekshirish talab qilinadi.

Xo‘jalikni boshqarishning yangi qonuniyatlari, mexanizmlari, omillari, ijtimoiy manbalari, shaxslararo munosabat usullari, yakka shaxsning ijtimoiylashuvi xossalari, rahbar va tobe kishilar o‘zaro muomalasining maromi nizoli vaziyatlarning oldini olish, mazkur jarayonda iliq psixologik muhitning roli, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning imkoniyatlariga doir empirik va metodologik materiallar to‘plashning qulay shart-sharoitini yuzaga keltiradi.

SHuni alohida ta’kidlab o‘tish joizki, xo‘jalik yoki muassasani boshqarish uchun rahbar quyidagilarga asoslanishi kerak:

demokratik detsentralizm (mahalliy boshqaruv ustuvorligi);

boshqaruvda yakkaboshchilik;

siyosiy, iqtisodiy, ma’naviy, ma’rifiy ma’muriyatda xo‘jalik yuritishning birligi;

xo‘jalik hisobining oqilligi;

ommaning boshqaruv jarayonida faol qatnashuvi;

hamkorlik faoliyatining ishtirokchilarini ma’naviy va moddiy jihatdan rag‘batlantirish;

kadrlarni tayyorlash, tanlash va joylashtirish jarayonlarida psixodiagnostikaga asoslanish.

Mehnat va ta’lim jarayonlari boshqaruv predmeti hamkorlik faoliyatida shaxsning xulqiga va ongiga guruhiy ta’sir o‘tkazishning xususiyatlarini, rahbar bilan ijrochi o‘rtasidagi muomala maromini tekshirish, shaxslararo munosabatlar bosqichlari, shakllari va ruhiy muhitni ta’minlash mexanizmlarini tadqiq etishdir. Xuddi shu sababdan shaxs xislatlarini o‘lchash tizimini yaratish dolzarb muammolardan biri hisoblanib, ularning ayrim ko‘rinishlarini amaliyotga tavsiya qilish muhim ahamiyat kasb etadi.

SHaxsning fidoiyligi jamiyat taraqqiyoti, vatan gullab yashnashi uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lib, altruizm tushunchasiga juda yaqin turadi.