Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

TARIX DARSLARIDA TARIXIY MANBALARDAN, XARITALAR VA 

ILLYUSTRATSIYALARDAN FOYDALANISH

. 

 

Fuzaylov Akmal Mashrabovich,  

Namangan viloyati Chust tumani 1-umumiy o‘rta ta’lim maktabi tarix fani o‘qituvchisi 

  

1.Umumiy o‘rta ta’limda tarixiy manbalar bilan ishlashning ahamiyati 

vazifalari. 

O‘tmishni  tarixiy  manbalarsiz  o‘rganish  mumkin  emas.  Shuning  uchun  umumiy 

o‘rta, o‘rta maxsus va oliy ta’limning Davlat standartlarida bu borada alohida  talablar 

qo‘yilgan.  Mavzuning  ahamiyatliligi  shundaki,  o‘quvchi  o‘rganilayotgan  mavzuga  oid 

bilimlarni  to‘ldirish  va  mustahkamlash  uchun  tarixiy  manbalar  va  qo‘shimcha 

adabiyotlardan  albatta  foydalanishi  zarur.  Ikkinchidan,  hozirgi  tarix  darsliklarida 

mavzularga oid qo‘shimcha adabiyot va manbalar, hujjatlar berilmayapti yoki juda kam 

berilmoqda.  Vaholangki,  umumiy  o‘rta  ta’limning  tarix  fanidan  Davlat  ta’lim 

standartlarida  o‘quvchilarda  tarixiy  manbalar  va  hujjatlar  bilan  ishlash  ko‘nikma  va 

malakasini  shakllantirish  talabi  qo‘yilgan.  DTSga  ko‘ra  o‘quvchilar  tarixiy  jarayon  va 

voqealar  haqida  ma’lumot  berishda  qo‘shimcha  adabiyot  va  manbalardan  foydalana 

olishlari lozim

1

. 

Tarixiy  manbalarni  fanning  o‘ziga  xos  “o‘q  ildizi”,  ya’ni  o‘zagi  deyish  mumkin. 

O‘quvchilarni  tarix  bilan  tarbiyalashda,  ularda  tarixiy  xotira  va  tarixiy  tafakkurni 

shakllantirishda manbalarning ahamiyati va roli beqiyos katta. Shunday ekan, tarix fani 

o‘qituvchilari  avvalo,  o‘zlari  tarixiy  manbalar  va  hujjatlar  bilan  ishlash  malakasi  va 

tajribalariga ega bo‘lishlari zarur. Tarix o‘qituvchisi qaysi manbadan qanday holatlarda 

foydalanish maqsadga muvofiqligini bilishi kerak. Chunki, manbalar, tarixiy hujjatlar va 

qo‘shimcha  adabiyotlardan  dars  mazmuniga,  uning  maqsadlariga  mos  tarzda, 

o‘quvchilarning yoshi, ehtiyoj va qiziqishlarini hisobga olgan holda foydalanilgandagina 

u  kutilgan  natijani  beradi.  Aks  holda,  dars  jarayonini  va  o‘quvchilarni  dasturiy 

yo‘nalishdan, fanning asosiy maqsadi va vazifalaridan chalg‘itishi mumkin. 

                                                           

1

 Umumiy o‘rta ta’limning Davlat ta’lim standarti (Tarix). O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 6-

apreldagi “Umumiy o‘rta va o‘rta-maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlari to‘g‘risida” 187-sonli Qarori

 

---