Umumiy gidrologiya fanidan yakuniy nazorat savollari

109.Yer kurrasida quruqlik va suvning taqsimlanishi.
Yer sirtining okeanlar va dengizlar suvlari bilan qoplangan yuzasi
umumiy nom bilan Dunyo okeani deb ataladi. U planetamizning suv
qobig‘i-gidrosferaning asosiy qismidir. Gidrosfera Dunyo okeanidan
tashqari quruqlikdagi suvlar-daryolar, ко‘liar va muzliklardan, at￾mosferadagi suv bug‘laridan, tuproqdagi namlikdan, yer osti suvlaridan tashkil topgan.Yer kurrasi umumiy maydoni (510 mln.km2)ning 361 mln.km2
yoki 71 foizini Dunyo okeani egallagan. Quruqliklar yuzasi esa 149
mln.km2 yoki uning 29 foizini tashkil etadi. Quruqlikdagi barcha ichki suv havzalarining yig‘indi maydoni uning umumiy maydonining 3

foizidan kamrog‘ini, muzliklar esa taxminan 10 foizini tashkil etadi.

Yer kurrasidagi suvning umumiy hajmi 1 mlrd 386 mln.km3 dan

ortiq. Bundan 1 mlrd 338 mln.km3 qismi Dunyo okeanida, 234 mln.

km3-Yerpo‘stida, 26 mln.km3-muzliklarda, 176 mingkm3- k o ‘llarda,

2,1 ming km3 esa daryolardadir (ljadval).

Yer kurrasidagi chuchuk suvlaming umumiy zahirasi 35 mln.km3

deb baholanadi va bu qiymat Yer sharidagi umumiy suv hajmining

2,3 foizini tashkil etadi. Chuchuk suvlaming 68 foizidan ko‘prog‘i

Antarktida va Grenlandiya muzliklarida, 30 foizi esa yer osti suvlari￾dan iboratdir. Hozirgi paytda foydalanish imkoniyati mavjud bo‘lgan

chuchuk suvlaming miqdori Yerdagi umumiy suv hajmining tax￾minan 0,3 foizini tashkil etadi.

110.Daryo oqimining hosil bo’lishi va unga ta’sir etuvchi omillar
Daryo oqimining yil davomida taqsimlanishini o‘n kunliklar

(dekada), oylar, fasllar, mavsumlar bo‘yicha o‘rganish mumkin.

Mazkur muddatlar bo‘yicha oqimning taqsimlanishi daryoning

to‘yinish manbalariga bog‘liq bo‘lib, shu daryo suv rejimining

xususiyatlarini o‘zida aks ettiradi.

Ma’lum muddatlar (dekada, oy, fasl) bo‘yicha oqimning yil

ichida taqsimlanishini yillik oqimning umumiy miqdoriga nisbatan

hissalarda yoki foizlarda ifodalash mumkin.

Ma’lumki, yilning istalgan muddati uchun daryo havzasining suv
balansi tenglamasini quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin: