Umumiy gidrologiya fanidan yakuniy nazorat savollari

71.Yer osti suvlarini gipotezasiga ko’ra tasniflash
Aeratsiya zonasi yer osti suvlarini Yer yuzasidan pastki qa￾tlamlarga va pastki atlamlardan yer yuzasiga bug‘ shaklida o‘tkazib turadi.
Yer osti suvlari gidrosferaning tashkil etuvchilari orasida hajmi
jihatidan Dunyo okeanidan keyin ikkinchi o‘rinda turadi. Shuning
uchun ulami o‘rganish katta ilmiy-amaliy ahamiyatga ega.
Yer osti suvlarining paydo boiishi-genezisi haqida turli davrlar￾da olimlar turlicha fikr-mulohazalar va farazlar (gipotezalar) bayon
qilganlar. Hozirgi vaqtda ilmiy nuqtai-nazardan asoslangan va shu
tufayli mutaxassislar tomonidan qabul qilingan nazariyalar quyidagi￾lardan iborat:
- Y.Zyussning yuvenil nazariyasi;
- A.F.Lebedevning kondensatsion nazariyasi;
- infiltratsion (sizib o‘tish) nazariyasi;
- relikt yer osti suvlari nazariyasi.
Yer osti suvlarining yuvenil nazariyasi avstraliyalik geolog-olim Y.Zyuss tomonidan ilgari surilgan va shu tufayli uning nomi bilan ataladi. Bu nazariyaga ko‘ra yer osti suvlari qisman magmadan chiqa￾digan bugiam ing sovushi va quyuqlashishi natijasida hosil boladi.
72.Yer osti suvlarining joylashish sharoitiga ko’ra bo’linishi.
Tabiatda, kelib chiqish sharoitiga ko'ra, bir turli boigan yer osti

suvlarini ajratish mushkul. Chunki bir geologik strukturaning ge￾ologik tarixi mobaynida yer osti suvlarining to'yinishida yuqorida

qayd etilgan har uch guruh suvlari ham qatnashishi mumkin.

Yer osti suvlari joylashish sharoitiga qarab:

- tuproq suvlari;

- grunt suvlari;

- qatlamlar orasidagi (bosimli) suvlarga boiinadi.

Qayd etish lozimki, tuproq suvlari ham, grunt suvlari ham, qat￾lamlar orasidagi suvlar ham tog‘ jinslarining g‘ovaklari, yoriqlari

hamda karst bo‘shliqlarida boiishi mumkin.

Yer qobigining yuza qismi yer osti suvlarining joylashishiga

qarab ikki zonaga - aeratsiya va to ‘yittish zonalariga boiinadi. Aer￾atsiya zonasida tog' jinslari g'ovaklari suv bilan to ia qoplanmagan

boiib, u yerda atmosfera havosi ham mavjud boiadi. To'yinish

zonasida esa tuproq va tog‘ jinslari bo‘shliqlari suv bilan toigan

boiadi.