199
Tajriba qurilmasi:
Izoh: Agar Nyuton xalqalari uchun shisha plastinaga ta′sir qilayotgan bosim juda
yuqori yoki asimmetrik boʻlsa, shisha plastinalar doimiy deformasiyalanishi yoki
shikastlanishi mumkin. Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarni sozlashda
qoʻllaniladigan oʻyiqli vintlarni burishda juda ehtiyot boʻling. Tajriba qurilmasi
81-rasmda tasvirlangan.
Ikkita
𝑆
1
va
𝑆
2
nurni
ajratgichlar yordamida, Nyuton xalqalari qoʻshni devorga
proyeksiyalanadi. Bu esa interferension hodisalarni bir vaqtda kuzatishga va shu
bilan ularni bir-biri bilan taqqoslashga imkon beradi.
- Optik kursini devordan taxminan 2,0 m masofada parallel qilib oʻrnating.
- 81-rasmda keltirilganidek, galogen lampani H optik kursiga joylashtiring.
-
𝑆
1
nur ajratgichni galogen lampadan 30 sm masofada optik kursiga joylashtiring
va uni 45 ° burchak ostida toʻgʻirlang.
- Galogen lampani H yoqing va uni nur ajratgichga yoʻnaltiring.
- 81-rasmda keltirilganidek, nayezdnik
va konsoldan foydalanib, linzani
𝐿
1
bevosita nur ajratgich
𝑆
2
oldiga joylashtiring.
81-rasm. Oʻtgan va qaytgan yorugʻlikda Nyuton xalqalarini bir vaqtda kuzatish
uchun tajriba qurilmasi. H: galogen lampa. LP yassi-qavariq linza va shisha
plastina.
𝑆
1
,
𝑆
2
nur ajratgichlar.
𝐿
1
,
𝐿
2
xalqalarni shaklllantirish uchun linzalar.
200
- Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarni optik kursiga
𝑆
1
nur ajratgichdan
taxminan 16 sm masofada joylashtiring (plastinadan
masshtab
𝑆
1
nur ajratgich
yoʻnalishida koʻrsatilishi kerak)
- Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli nayezdnikni nur ajratgich tomon,
𝑡
0
𝐿
1
linza orqali devorda xalqasimon tasvir paydo boʻlmaguncha siljiting.
- Buning uchun oldin Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli oʻyiqli vintni
boʻshating va keyin ehtiyotkorlik bilan qotiring.
a) shisha plastinalar tutashadi (ya′ni hali hyech qanday
interferension xalqalar
markazdan chiqmaydi va qaytgan yorugʻlikning eng ichki halqasi qoramtir
boʻladi.)
b) xalqasimon sistema aynan masshtabning markazida joylashadi (Xalqasimon
sistema doimo aylanayotgan vint yoʻnalishida siljiydi.
- Agar zarur boʻlsa,
𝐿
1
linzani to xalqasimon tasvirning devordagi obrazi keskin
boʻlmaguncha siljiting.
-
𝐿
1
linzani Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli nayezdnikdan taxminan 20
sm masofada joylashtiring.
-
𝑆
2
nur ajratgichni optik kursiga Nyuton xalqalari
uchun shisha plastinadan
taxminan 35 sm masofada joylashtiring.
- Nur ajratgichni optik oʻqqa nisbatan 45° burchak ostida shunday toʻgʻirlangki,
lampa yorugʻligi qaytgan yorugʻlik interferension manzarasi oldida sezilsin.
-
𝐿
1
linzani
𝑆
2
nur ajratgich tomon to oʻtgan yorugʻlikning xalqasimon tasvir
obrazi (va masshtabi) keskin boʻlmaguncha siljiting.
- Interferension hodisalarni kuzating va yorqin hamda qoramtir xalqalar ketma-
ketligiga
nisbatan, oʻtgan va qaytgan yorugʻlikning konsentrik xalqalari obrazini
taqqoslang.
- Proyeksiyalangan masshtab orqali markazning yorqin
va qoramtir diametrini
oʻlchang.
- Proyeksiyalangan masshtab orqali ekrandagi yorqin va qoramtir diametrini
oʻlchang
201
- Bu ikki interferension manzaraning kontrastini taqqoslang.
Do'stlaringiz bilan baham: